شرایط هواشناختی جو بالا و وضعیت حاد آلودگی هوا (مطالعة موردی : شهر تهران)

Abstract

در هوای شهر تهران الگوی روزانة آلاینده CO برای فصل زمستان و تابستان وجود 2 بیشینه یکی در صبح و دیگری در ‌شب را نشان می‌دهد. ترافیک وسایل نقلیه در صبح و کاهش ارتفاع لایه آمیخته در شب و پایداری ایستایی شبانه در وجود این بیشینه‌ها مؤثر هستند. همچنین بررسی تغییرات فصلی آلاینده CO وجود دو بیشینه در زمستان و تابستان را نشان می‌دهد. بررسی نقشه‌های همدیدی امواج سطح 200 میلی‌باری در فصل سرد نشان داد که در روزهای حاد آلودگی، محور جت جنب حاره‌ای، شمال غربی-جنوب غربی و نزدیک به حالت نصف‌النهاری است ولی در دوره‌های کمینة آلودگی، محور جت جنب حاره‌ای تقریبأ مداری بوده، و یا ناوه‌ای بر روی ایران حاکم است و سرعت‌های قوی مداری در کاهش آلودگی منطقه‌ای مؤثر هستند. بررسی ارتباط سیستم‌های جوّ بالا و غلظت‌های آلودگی نشان داد که دوره‌های حاد آلودگی مربوط به هنگامی است که سیستم پشته بر ایران حاکم است و یا سیستم حباب مانندی است که در اثر ترکیب دو موج روی جت‌های جنب حاره‌ای و قطبی ایجاد می‌شود و ایران داخل منطقه‌ای قرار می‌گیرد که از عرض‌های پایین با جت جنب حاره‌ای و از عرض‌های بالا با جت قطبی احاطه می‌شود. طول این دوره‌های حاد معمولأ حدود 3 تا 7 روز است که دوره‌های بلند‌تر همراه سیستم حباب مانند است. بررسی شرایط هواشناختی دوره‌های آلودگی نشان داد که اگر سیستم‌های پشته، یا حباب همراه با وارونگی‌های دمای سطحی باشند، آلودگی‌های شدید و مداومی رخ می‌دهدکه همراه با افزایش فشار در سطح زمین است ولی پیک فشار چند روز زودتر و گاهی همزمان رخ می‌دهد. همچنین در این دوره‌ها، شرایط سکون بر جوّ حاکم بوده و سرعت باد کاهش می‌یابد و دمای جوّ نیز افزایش نسبی پیدا می‌کند.