بررسی عناصر هواشناختی مؤثر بر جریان‌‌گرانی خروجی از خلیج‌فارس

Abstract

برهم کنش هوا- دریا موجب بروز بسیاری از پدیده‌های منحصر به فرد در جو و اقیانوس می‌شود که یکی از اینها جریان‌گرانی یا چگال در محیط‌های دریایی نیمه بسته خاص مانند خلیج‌فارس می‌باشد . این جریان به عنوان مؤلفه ای از گردش آبهای دریا، نقش مؤثری بر روی برخی از فعالیت‌های دریایی از قبیل نظامی، مخابراتی، صیادی، تحقیقاتی و تبادل آبها و انتقال آلودگی‌های دریا دارا می‌باشد. هدف این مطالعه، بررسی فیزیکی عناصر هواشناختی مؤثر بر جریان‌گرانی خروجی از خلیج‌فارس از قبیل تبخیر، دما، باد و بارش و غیرهواشناختی مؤثر از جمله جزرو مد و رواناب رودها و همچنین برآورد میزان کمی‌تأثیر آن‌ها می‌باشد. این مطالعه نشان می‌‌دهد که با فرض عدم انتقال جرم در خلیج‌فارس، تبخیر سالانه از خلیج‌فارس موجب افزایش شوری آب به میزان 20/2 (psu) و تقویت جریان‌گرانی و بارش سالانه در خلیج‌فارس موجب کاهش شوری آب خلیج به میزان (psu) 07/0 و تضعیف جریان‌گرانی و رواناب‌ سالانه رودها به خلیج‌فارس موجب کاهش شوری آب خلیج به میزان (psu) 5/0 و تضعیف جریان‌گرانی می‌شود. به‌علاوه دما با دو نقش فصلی و متضاد، باد با دو نقش متضاد، مواد آلاینده‌ با دو نقش متضاد بسته به وزن ویژه آن‌ها و جزرومد با نقش تضعیف کنندگی بر جریان‌گرانی خروجی از خلیج‌فارس مؤثر می‌‌باشند. به‌علاوه یک رابطه ریاضی بین تغییر کمیت‌های دما و شوری آب دریا جهت تعیین احتمال ظهور جریان‌گرانی در محیط‌های دریایی بدست آمد.