ارزیابی آثار محیط‌زیستی با استفاده از مدل استنتاج منطق فازی (مطالعۀ موردی: سد کمال صالح)

Abstract

از مهم‌ترین مسائل فرایند ارزیابی آثار محیط‌زیستی تعیین اهمیت اثر است. مسئلۀ اصلی در خصوص ارزیابی آثار بوم‌شناختی این است که نمی‌توان آن‌ها را در یک الگوریتم فرموله کرد، زیرا عناصر حیاتی و هم‌‌کنشی‌‌های آن‌ها را نمی‌‌توان به طور کامل و غیرمبهم مشخص کرد. از طرف دیگر، ناهمگونی فضایی سیستم‌‌های بوم‌‌شناختی و پیچیدگی‌‌های تصمیم‌‌گیری کار ارزیابی را دشوارتر کرده‌‌اند، بدین جهت مفهوم آثار محیط‌‌زیستی اغلب مبهم است. ارزیابی آثار محیط‌زیستی بسیار پیچیده و همواره با عدم قطعیت همراه است، زیرا اطلاعات ارزیابی بیشتر به صورت کیفی‌اند و مشکل اصلی روش‌های مرسوم EIA این است که در مدیریت اطلاعات کیفی ناتوان‌اند. منطق فازی به‌منزلۀ نظریه‌ای ریاضی برای مدل‌سازی و صورت‌بندی ابهام و عدم قطعیت فرایندهای شناختی انسانی است و توانایی کمی‌سازی و طبقه‌بندی آثار محیط‌زیستی با ماهیت ذهنی را دارد. در این تحقیق با مطالعۀ موردی سد کمال صالح، با استفاده از استنتاج منطق فازی به ارزیابی آثار محیط‌‌زیستی اقدام شده است، به این ترتیب که ارزیابی از طریق دو روش ماتریس ریاضی و منطق فازی انجام شد. ورودی‌های این دو روش کاملاً مشابه یکدیگرند و در نهایت خروجی طبقه‌‌بندی‌شدۀ آن‌ها که اهمیت اثر است با هم مقایسه شدند، بدین طریق که در روش ماتریس ریاضی و منطق فازی از 6 معیار برای دو نمایه (پایه و مکمل) استفاده شد. در روش سیستم استنتاج فازی با استفاده از نرم‌‌افزار Matlab و به‌‌کارگیری روش استلزام ممدانی و کاربرد همان نمایه‌‌های ماتریس ریاضی به‌منزلۀ ورودی سیستم اجرایی شد‌‌. نتایج نشان‌‌دهندۀ افزایش اطمینان اهمیت اثر طبقه‌‌بندی‌شدۀ به‌دست‌آمده در مدل استنتاج منطق فازی نسبت به ماتریس ریاضی است و قابلیت تعیین صحیح اهمیت اثر را با توجه به ابهام و عدم قطعیت اطلاعات ارزیابی آثار محیط‌‌زیست به‌دست‌آمده را داراست.