ارزیابی پتانسیل احیای پوشش گیاهی در باطله‌های معدنی زغال‌سنگ (مطالعۀ موردی: معادن منطقۀ کارمزد سوادکوه، استان مازندران)

Abstract

باطله‌های زغال‌سنگ مهم‌ترین چالش محیط‌زیستی‌‌ در مناطق معدن‌کاری‌شده به شمار می‌روند. حضور گونه‌‌های گیاهی در شروع احیای این مناطق اهمیت بسیاری دارد. در این تحقیق از ترکیب گیاهی، تنوع و غنای گونه‌‌ای و خصوصیات گروه‌‌های کارکردی برای ارزیابی پتانسیل احیای طبیعی باطله‌‌های زغال‌سنگ استفاده شد. مطالعه در باطله‌‌های زغال‌سنگ در ذخایر زغال‌سنگ البرز مرکزی در شهرستان سوادکوه در استان مازندران انجام شد. سه انباشت از باطله که از نظر وسعت و مدت زمان انباشت متفاوت بودند، انتخاب شدند. درصد تاج پوشش گونه‌‌های گیاهی در پلات یک متر مربعی برآورد شد. از 43 گونۀ گیاهی ثبت‌شده، 22 گونه منحصراً در باطلۀ با وسعت و سن بیشتری رویش داشتند. شاخص‌‌های غنا و تنوع گیاهی در باطلۀ جوان‌‌تر به طور معنی‌‌داری کمتر از سایر مناطق بودند و منطقۀ مرتعی اطراف بیشترین تنوع و غنا را دارا بوده است. تنوع و غنای گونه‌‌ای با افزایش سن متروک‌ماندن باطله‌‌ها افزایش یافت. استقرار اولیۀ تعداد زیادی از گونه‌‌های گیاهی روی باطله‌‌ها نشان داد که پتانسیلی از گونه‌‌های بومی در منطقه وجود دارد که می‌‌تواند در احیای باطله‌‌های متروک زغال‌سنگ استفاده شود. باطله‌‌های زغال‌سنگ که مدت زمان طولانی‌‌‌تری متروک مانده‌‌اند از پتانسیل بیشتری برای احیا برخوردار بوده‌‌اند.