ارزیابی شوری آب زیرزمینی و تبیین منشأ یونها درآبخوان ساحلی دشت ملکان با استفاده از ‏نسبتهای یونی

Abstract

تعیین منشأ املاح موجود در آب، در مواردی که احتمالاً دو یا چند عامل همزمان در افزایش املاح تاثیرگذار هستند، می‌تواند در مدیریت و اتخاذ تدابیر لازم جهت حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب مؤثر باشد. در این پژوهش، ترکیب شیمیایی آب، فرایندهای حاکم بر ژئوشیمی آن و منابع شوری آبخوان ساحلی دشت ملکان مورد ارزیابی قرار گرفته‌است. در راستای تفکیک خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آبخوان، 41 نمونه، از منابع آب زیرزمینی تهیه و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفته‌است. نسبت‌های معرف و شاخص‌های اشباع محاسبه شده، همراه با نمودارهای ژئوشیمیایی ضمن تأیید فعال بودن واکنش‌های تبخیر و تبلور و واکنش‌ آب/سنگ در آبخوان، نشاندهندة تأثیر انحلال رسوبات تبخیری، فرایندهای تبادل یونی و تأثیر فعالیت‌های انسانی بر کیفیت آب زیرزمینی دشت ملکان است. دیاگرام‌ ترکیبی نسبت‌های یونی (Li+/Cl-) در مقابل (Br-/Cl-) معیاری مناسب جهت تفکیک منشأ شوری تشخیص داده شده و بر روی این دیاگرام نمونه‌های دشت ملکان در دو گروه‌ مربوط به پلایاهای تبخیری و آب زیرزمینی قرار می‌گیرند. بر اساس نتایج حاصل عواملی از جمله تبادل یونی، نفوذ آب شور از شورابه‌های تبخیری، پلایاهای امروزی، شسته شدن املاح از لایه‌های رسی_نمکی و تبخیر از منابع آب زیرزمینی انتهای دشت می‌تواند از دلایل شوری این آبخوان باشند.