ارزیابی میزان آلودگی فلزات سنگین در غبار برخی جاده‌‌های کرج

Abstract

با رشد سریع شهرنشینی، صنعتی‌شدن شهرها و افزایش انتشار آلودگی از وسایل نقلیه، بحران آلودگی هوا یکی از مشکلات اکولوژیکی شدید در مقیاس جهانی است. با توجه به سهم آلودگی گرد و غبار در افزایش آلودگی هوا، غبار راسب‌شده در اطراف جاده‌ها و خیابان‌های سطح شهر به‌منزلۀ یکی از عوامل ارزیابی میزان آلودگی هوای شهری بررسی شد. با توجه به رشد جمعیت و تردد وسایل نقلیه در کرج و خطرهای ناشی از آلودگی فلزات سنگین برای سلامتی بشر، غلظت فلزات Ni، Mn، Pb، Cr، Cu و Zn در غبار جمع‌آوری‌شده از 3 خیابان در سطح کرج اندازه‌گیری شد. نمونه‌های غبار با ابعاد کمتر از µm250 پس از هضم اسیدی در مایکروویو، از طریق دستگاه جذب اتمی آنالیز شدند. اندازۀ غلظت فلزات در غبار خیابان‌ها برای هر یک از عناصر عبارت‌اند از: µg/g 629- 48:Pb، µg/g 224- 19:Ni، µg/g 271- 86:Cu، µg/g 784- 609:Mn، µg/g 1212- 282:Zn و µg/g 117- 40:Cr. برای ارزیابی میزان آلودگی نمونه‌ها مقادیر شاخص ضریب انباشتگی (Igeo)، فاکتور غنی‌شدگی (EF)، فاکتور آلودگی (CF) هر یک از عناصر و شاخص بار آلودگی (PLI) در هر یک از ایستگاه‌ها و میانگین آن در هر جاده محاسبه شد. مقادیر محاسبه‌شدۀ شاخص زمین انباشتگی و فاکتور غنی‌شدگی نشان می‌دهند میزان فلزات سرب، مس و روی در کلیۀ جاده‌ها در اثر فعالیت‌های انسانی افزایش یافته‌اند و منشأ طبیعی ندارند. با محاسبۀ مقادیر فاکتور آلودگی، به طور میانگین بیشترین میزان آلودگی سه عنصر اخیر در جادۀ کرج- قزوین مشاهده شد. مقادیر محاسبه‌شدۀ شاخص بار آلودگی (PLI) در هر یک از ایستگاه‌های نمونه‌برداری نشان می‌دهد در مناطق پرترافیک و صنعتی میزان بار آلودگی فلزات سنگین بالاتر است.