پیش‌یابی اثر گرمایش جهانی در قلمروهای زیستی (مطالعۀ موردی: نیمۀ شرقی زاگرس میانی و غرب بیابان مرکزی ایران)

Abstract

امروزه تغییر اقلیم از شایع‌ترین مباحث علمی و حتی سیاسی- اجتماعی است. گرمایش جهانی علاوه بر افزایش متوسط دمای جهانی به تغییر در میزان، نوع و الگوی توزیع مکانی و زمانی بارش منجر می‌شود و خواهد شد. تغییر در مؤلفه‌های رطوبتی و حرارتی به‌منزلۀ ورودی‌های دستگاه نظام‌مند طبیعت در محیط‌‌های جغرافیایی مختلف، به این معنی است که باید منتظر عواقب وخیم دستکاری‌‌های انسان در سامانۀ طبیعت بود. یکی از آثار تغییر این مؤلفه‌ها، متأثرشدن انواع زیست‌سامانه‌ها، جابه‌جایی مرز قلمروهای حیاتی و زیستگاه‌های مختلف و اختلال در تعادل‌های موجود خواهد بود. در این پژوهش به مطالعۀ اثر گرمایش جهانی در قلمروهای زیستی محدودۀ نیمۀ شرقی زاگرس میانی و غرب بیابان مرکزی ایران در سال‌های 2050، 2075 و 2100 بر اساس تعریف قلمرو زیستی هولدریج پرداخته شده است. برای پیش‌بینی تغییرات دما و بارش از دو سناریوی پرکاربرد A2 و B2 و چهار مدل گردش عمومی جو شامل UKHADCM3، ECHO-G، GISS-EH و GFDLCM20 بهره گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد گرمایش جهانی سبب کاهش تنوع قلمروهای زیستی این محدوده در دهه‌های آتی خواهد شد. در این میان قلمروهای زیستی در مناطق کوهستانی بیشترین تأثیر را از گرمایش جهانی می‌پذیرند. همچنین به واسطۀ تشدید فرایندهای بیابان‌زا، پیشروی مرز مناطق بیابانی و بیابان‌های بوته‌زار به سمت دامنه‌های شرقی زاگرس قابل توجه خواهد بود.