مطالعۀ رابطۀ اقلیم و آسایش انسان در محیط شهری با استفاده از شاخص فشار عصبی (مطالعۀ موردی: تهران)

Abstract

شهرنشینی و توسعۀ شهرها همراه افزایش شتابان جمعیت و توسعۀ فعالیت‌های صنعتی با مصرف بی‌رویۀ سوخت‌های فسیلی، آلودگی‌ها را به شدت افزایش داده که عواقب آن در کوتاه‌مدت روی بیماری‌های مختلف و در بلندمدت موجب تشدید برخی نوسانات اقلیمی و تأثیرات زیست‌محیطی آن، از جمله تغییر دوره‌های زمانی مطلوب از نظر اقلیم آسایش است. منظور از شرایط آسایش انسان مجموعه شرایطی است که از نظر حرارتی حداقل برای 80 درصد افراد مناسب باشد، به عبارت دیگر انسان در آن شرایط، نه احساس سرما کند و نه گرما. بنابراین، آب و هوای بسیار سرد و گرم برای زندگی مناسب نیست. در این مقاله با استفاده از داده‌های اقلیمی 30 سالۀ دما، رطوبت نسبی و سرعت باد طی دورۀ آماری (1976- 2005) در ایستگاه‌های منتخب تهران (مهرآباد، شمال تهران، ژئوفیزیک و دوشان تپه) و با بهره‌گیری از شاخص فشار عصبی ماه‌های مطلوب و نامطلوب برای آسایش فیزیولوژی انسان در دو دورۀ 15 ساله تعیین شد. نتایج نشان داد که نواحی شمالی تهران در دورۀ گرم سال ضریب آسایش مناسبی دارند، اما نواحی جنوبی به علت دارابودن ضریب شاخص عصبی بالا در شرایط عدم آسایش قرار دارند. همچنین، در دورۀ سرد نواحی شمالی تهران در شرایط عدم آسایش خنک قرار دارند در حالی که نواحی جنوبی به مراتب شرایط آسایشی بهتری دارند. به طوری که با افزایش روند دمایی در ایستگاه‌ها انتظار می‌رود در آیندۀ نزدیک، ماه‌های سرد شرایط مساعدتری برای آسایش و راحتی فیزیولوژی انسان داشته باشند و متقابلاً در ماه‌های گرم شرایط عدم آسایش تشدید شود.