تأثیر جایگزینی جنگل‌های تخریب یافته شمال با جنگلکاری بر حاصلخیزی و ترسیب کربن خاک

Abstract

تغییر کاربری اراضی تأثیر بسزایی بر خصوصیات اکوسیستم‌ها، بخصوص ذخیره کربن خاک داشته و منجر به افزایش غلظت Co2 اتمسفری در سطح جهانی شده است. از این رو مطالعه تأثیر تغییر کاربری اراضی بر ترسیب کربن خاک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این پژوهش به بررسی تأثیر جنگلکاری پس از 18 سال، با گونه‌های افرا (پلت) و توسکا ییلاقی بر ترسیب کربن و حاضلخیزی خاک، در منطقه‌ای که قبلاً تودة طبیعی تخریب یافته بود، می‌پردازد. دو توده جنگلکاری پلت و توسکا ییلاقی و یک تودة طبیعی تخریب یافته بلوط- آزاد واقع در منطقة چمستان استان مازندران انتخاب شدند، سپس در هر یک، 10 پلات 25 مترمربعی مستقر و نمونه‌برداری خاک به صورت ترکیبی از چهارگوشه پلات‌ها و در سه عمق (کمتر از 15، 15 تا 30 و 30 تا 50 سانتیمتری) انجام گرفت. در نمونه‌های خاک علاوه بر کربن آلی، 10 شاخص فیزیکی و شیمیایی دیگر نیز بر طبق روشهای استاندارد اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد جایگزینی گونه‌های مذکور باعث افزایش چشمگیر حاصلخیزی خاک نسبت به تودة طبیعی تخریب یافته اولیه شده است. همچنین جنگلکاری پلت موجب افزایش ترسیب کربن خاک به میزان 61/33 (تن در هکتار) و توسکا ییلاقی نیز سبب کاهش آن به مقدار 55/20 تن در هر هکتار در مقایسة با توده طبیعی تخریب یافته اولیه شده بود، ولی این تغییرات از نظر آماری معنی‌دار نبودند. نتایج این تحقیق مبین اهمیت کشت گونه‌های درختی مختلف، خصوصا در جنگل‌های تخریب شده، از نظر تأثیر بر ترسیب کربن و حاصلخیزی خاک و لزوم انجام مطالعات بیشتر در این زمینه است.