بررسی تجمع زیستی جیوه و ارتباط آن با سلنیوم در بافت عضله و کبد کوسه چاک لب (Rhizoprionodon acutus)

Abstract

غلظت جیوه و سلنیوم در بافت‌های عضله و کبد کوسه چاک لب (‌Rhizoprionodon acutus) به عنوان یکی از کوسه ماهیان غالب خلیج فارس در سواحل بندرعباس ارزیابی شد تا ضمن مطالعه غلظت جیوه تجمع یافته در این کوسه ماهی، ریسک بهداشتی جیوه در تقابل با فلز ضروری سلنیوم نیز بررسی شود. غلظت جیوه با دستگاه پیشرفته (LECO, AMA 254) Mercury Analyzer و غلظت سلنیوم با دستگاه جذب اتمی کورة گرافیتی (GF-AAS, Perkin Elmer 3030) تعیین شد. میانگین (SD±) غلظت جیوه و سلنیوم در بافت عضله (به‌ترتیب02/0±07/0 و02/0±09/0 میکروگرم بر گرم وزن تر) و در بافت کبد (به‌ترتیب 16/0±53/0 و 05/0±31/0میکروگرم بر گرم وزن تر) به‌دست آمد. غلظت جیوه و سلنیوم در بافت‌های عضله و کبد با متغیرهای زیستی طول و وزن، همبستگی مثبت و معنی‌داری از خود نشان داد (05/0‌>p). میانگین غلظت جیوه و سلنیوم در بافت کبد به صورت معنی‌داری بیشتر از بافت عضله بود (05/0‌>p). در این مطالعه غلظت جیوه در 45% از نمونه‌های بافت کبد بالاتر از حد استانداردهای FAO و WHOبودند. از طرفی تجمع سلنیوم در عضله و کبد کوسه چاک لب همبستگی مثبت و معنی‌داری با غلظت جیوه نشان داد(01/0‌>p) به‌گونه‌ای که نسبت مولی سلنیوم به جیوه (Se:Hg) در هر دو بافت بالاتر از یک بود. این نتیجه نشان دهندة کاهش اثر سمی‌ جیوه از طریق تشکیل کمپلکس Se-Hg است. همچنین در این تحقیق، میانگین شاخص ارزش بهداشتی سلنیوم (Se-HBV) در نمونه‌های بافت عضله مثبت بود، بنابراین میزان سلنیوم برای رفع مسمومیت ناشی از حضور جیوه کفایت می‌کند. در حالی‌که این شاخص در 27% از نمونه‌های بافت کبد منفی به‌دست آمد.