تأثیر دما بر پراسنجه های جدول زندگی زنبور پارازیتویید تخم (Telenomus busseolae (Hym.: Platygastridae روی ساقه‏ خوار نیشکر (Sesamia cretica (Lep.: Noctuidae

Abstract

با توسعه کشت نیشکر در خوزستان، آفاتی در مزارع نیشکر بروز یافتند که مهمترین آنها ساقه‏ خواران <em>Sesamia </em>spp. بود. دوره رشد، تولیدمثل و پراسنجه ‏های جدول زندگی زنبور پارازیتویید <em>Telenomus busseolae </em>Gahanبه عنوان مهمترین پارازیتویید ساقه‏ خوار نیشکر <em>Sesamia cretica </em>Lederer در پنج دمای ثابت 20، 25، 28، 30 و 35 درجة سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16: 8 ساعت روشنایی: تاریکی مورد مطالعه قرار گرفت. دورة رشد پیش از بلوغ زنبور با افزایش دما کاهش یافت و از 67/26 روز در 20 درجة سلسیوس به 25/10 روز در 35 درجة سلسیوس رسید. دوره تخم‏گذاری در دماهای مورد نظر به ترتیب 16/4، 6/4، 99/4، 04/4 و 31/3 روز بود و ماده‏ ها به طور میانگین در این دوره‏ها 37/56، 45/65، 59/98، 44/57 و 86/33 تخم گذاشتند. داده‏ های جدول زندگی با استفاده از روش جدول زندگی دو جنسی تحلیل شدند. بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت (262/0=<em>r</em> بر روز)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (3/1=<em>λ</em> بر روز) و نرخ خالص تولیدمثل (28/49=<em>R</em>₀ نتاج / فرد) در دمای 28 درجة سلسیوس دیده شد. کمترین دوره یک نسل زنبور (17/12=<em>T</em> روز) در دمای 35 درجة سلسیوس دیده شد. نتایج این پژوهش نشان داد دما یک عامل مهم در پراسنجه‏های رشد جمعیت زنبور <em>T. busseolae</em> است و دمای 28 درجة سلسیوس به ‏عنوان یک دمای بهینه برای پرورش انبوه این زنبور پارازیتویید می‏تواند مورد توجه قرار گیرد.