مقاومت القایی در خیار،Cucumissativus،نسبت به شته جالیز،Aphis gossypii (Hem.: .Aphididae)، در شرایط گلخانه

Abstract

شته جالیز،<em>Aphis gossypii</em> Glover، یکی از آفات مهم خیار درکشت­های گلخانه­ای­ می­باشد. در این پژوهش استفاده از مقاومت القایی برای کاهش جمعیت این آفت مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای زیستی شته در داخل اتاقک رشد در دمای 2±25درجة سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و شرایط نوری 14:10 (روشنایی: تاریکی) ساعت در قالب طرح کاملا تصادفی ودرآزمایش کرت‌های خرد شده مطالعه گردید. عامل اصلی عبارت از دو رقم خیار تجاری (رویال و استورم) و عامل فرعی عبارت ازپنج مدت زمان پیش-آلودگی (پیش- آلودگی گیاهان به مدت زمان­های 0، 2، 4، 6 و 8 روز توسط پنج شتة ماده بالغ) بود. پس از اتمام دوره‌های پیش-­آلودگی، شته­ها از روی گیاهان حذف شده و گیاهان برای مدت 48 ساعت عاری از شته نگاه داشته شدند. سپس پارامترهای زیستی شته روی هرتیمار در 40 تکرار مطالعه شد. بین تیمارها از نظر مدت زمان مراحل نشوونمای پورگی، مدت زمان پوره­زایی و طول عمر افراد بالغ اختلاف معنی­داری مشاهده گردید. همچنین مقایسه میانگین­های نرخ خالص تولید­مثل (R₀)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (<em>r</em>)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (<em>λ</em>) و مدت زمان دوبرابر شدن جمعیت (<em>DT</em>) بین تیمارها اختلاف معنی‌داری را نشان داد، ولی از نظر میانگین مدت زمان یک نسل(<em>T</em>) اختلاف معنی­داری بین تیمارها مشاهده نشد. کمترین و بیشترین مقدار R₀این شته در رقم رویال به­ترتیب در تیمارهای 6 روز و صفرروز (شاهد) پیش-­­آلودگی (27/19 و 65/49 پوره/ماده/نسل) و کمترین و بیشترین مقدار<em>r</em> نیزدر تیمارهای 6 وصفر روزپیش­-آلودگی (311/0 و 480/.برروز) به­دست آمد. کمترین و بیشترین مقدار R₀این شته در رقم استورم به­ترتیب در تیمارهای 8 روز و صفرروز (شاهد) پیش -آلودگی (25/13 و 63/44 پوره/ماده/نسل) و کمترین و بیشترین مقدار<em>r</em> نیزدر تیمارهای 8 وصفرروز پیش­-آلودگی (273/0 و 463/.برروز) به­دست آمد. بنابراین نتیجه گرفته شد که آلودگی­های پیشین خیار به شته به مدت 6 تا8 روز می­تواند ضمن القای مقاومت نرخ رشد جمعیت شته را کاهش دهد. از این نتایج می­توان در مدیریت تلفیقی شته جالیز استفاده نمود.