سمیت تنفسی و اثر دورکنندگی اسانس مریم‌گلی کارواندری، Salvia mirzayanii، برای دو گونه‌ی( Callosobruchus maculatus (Col.: Bruchidae و ( Tribolium confusum (Col.: Tenebrionidae

Abstract

در جستجو برای دستیابی به روشی امن و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات انباری، اثرات حشره‌کشی و دور‌کنندگی اسانس گیاه Salvia mirzayanii Rech. F. & Esfand. روی حشرات کامل یک روزه‌ی سوسک چهار‌نقطه‌ای حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) و شپشه‌ی آرد Tribolium confusum J du Val. مورد بررسی قرار گرفت. اسانس گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر (Clevenger) به روش تقطیر با آب استخراج شد. آزمایش‌ها در دمای 1 ± 27 درجه‌ی سیلسیوس و رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد در تاریکی انجام شد. نتایج آزمایش سمیت تنفسی اسانس نشان داد که با افزایش غلظت و مدت زمان در معرض اسانس قرار گرفتن، مرگ و میر سوسک چهار‌نقطه‌ای حبوبات به‌طور معنی‌داری افزایش می‌یابد. مقدار LC50 اسانس گیاه مریم‌گلی روی سوسک چهار‌نقطه‌ای حبوبات که معادل 58/2 میکرولیتر بر لیتر هوا بود و حدود اطمینان‌های برآورد‌شده و نیز درصد تلفات، حاکی از حساسیت بالای سوسک چهار‌نقطه‌ای حبوبات نسبت به شپشه‌ی آرد می‌باشد. مقادیر LT50 برآورد‌شده برای سوسک چهار‌نقطه‌ای حبوبات در غلظت‌های 03/37، 11/111، 14/148 و 18/185 میکرو‌لیتر بر لیتر هوا به ترتیب 73/9، 52/8، 17/7 و 08/7 ساعت به‌دست آمد. اما در مورد شپشه‌ی آرد حتی در غلظت 70/3703 میکرولیتر بر لیتر هوا مرگ و میری مشاهده نشد. با افزایش غلظت اسانس، درصد دورکنندگی در هر دو حشره به‌طور معنی‌داری افزایش یافت. علی‌رغم اینکه اسانس مریم‌گلی کارواندری حتی در غلظت‌های بسیار بالا هیچ‌گونه سمیت تنفسی برای شپشه‌ی آرد نداشت اما اثر دورکنندگی اسانس روی شپشه‌ی آرد بیشتر از سوسک چهار‌نقطه‌ای بود. نتایج نشان می‌دهد که اسانس گیاه مریم‌گلی روی گونه‌های مورد بررسی دارای اثرات متفاوتی است.