دموگرافی زنبور پارازیتوئید (Hym.: Braconidae) Habrobracon hebetor روی Galleria mellonella (Lep.: Pyralidae) در دماهای مختلف

Abstract

پارامترهای دموگرافیک زنبور پارازیتوئید Habrobracon hebetor Say پرورش‌یافته روی لاروهای سن آخر<br />Galleria mellonella (L.) در 5 دمای ثابت 20 ، 25، 28، 30 و 5/0 ± 35 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و طول دوره‌ی روشنایی 16 و تاریکی 8 ساعت مطالعه شد. نرخ ناخالص باروری در دمای ºC20 (17/43 تخم به ازای هر ماده) حدود نصف مقدار آن در سایر دماهای مورد مطالعه بود. مقدار نرخ خالص باروری و نرخ خالص بارآوری برای زنبور ماده‌ی H. hebetor، در دماهای مورد مطالعه، با افزایش دما، افزایش یافت. کمترین مقدار آن‌ها در دمای ºC20 به ترتیب 49/8 و 405/8 تخم و بیشترین آن در دمایºC 30، 47/30 تخم بود. در دمای ºC35 مقادیر آن بیش از 30 درصد کاهش یافت و به ترتیب به 49/21 و 63/20 عدد تخم رسید. مقدار تولید مثل (Vx) در اوایل دوره‌ی تولید مثلی به حداکثر میزان خود رسید و با افزایش سن از میزان آن کاسته شد، به طوری‌ که در دماهای 20، 25، 28، 30 و 35 درجه‌ی سلسیوس، به ترتیب در روزهای 30، 18، 14، 14 و 11 عمر حشرات کامل به حداکثر مقدار خود رسید. بیشترین نرخ خالص تولید مثل (R0) 06/17 (نتاج ماده به ماده) در دمای ºC30 و کمترین آن (27/6) در دمای ºC35 به دست آمد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) در دمای‌<br />ºC30 بیشترین مقدار (17/0) و در دمای ºC20 کمترین مقدار (039/0) را نشان داد. نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) در دمای ºC30 در بالاترین حد (186/1) و در دمای ºC20 در پائین‌ترین حد خود (04/1) بود. به عبارت دیگر، جمعیت زنبورهای ماده‌ی H. hebetor در دمای ºC30، روزانه 86/11 درصد افزایش می‌یابد. متوسط مدت ‌زمان یک نسل (T) در دمای ºC20، طولانی‌ترین (81/41 روز) و در دمای ºC35 به کوتاه‌ترین حد خود (93/14 روز) رسید. مدت زمان دو‌ برابر ‌شدن آن (DT) در دمای ºC20 طولانی‌ترین (82/17 روز) و در دمای ºC30 در کوتاه‌ترین حد (072/4 روز) برآورد شد. این نتایج حاکی از آن است که دمای ºC30 در مجموع شرایط مطلوب‌تری را برای پرورش و تولید انبوه زنبور H. hebetor فراهم می‌کند.