زیست شناسی و دموگرافی زنجرک خرما،Ommatissus lybicus (Hem.: Tropiduchidae)، در سه دمای ثابت

Abstract

زیست‌شناسی و دموگرافی زنجرک خرما، Ommatissus lybicus de Bergevin، در سه دمای کنترل‌شده 1 ± 25،<br />1 ± 30‌، 1 ± 35 درجه‌ی سلسیوس‌، رطوبت نسبی 5 ± 60 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی درون اتاق رشد مورد بررسی قرار گرفت‌. برای هر دمای مورد آزمایش، تعداد 40 عدد تخم هم‌زاد که حداکثر 24 ساعت از عمرشان گذشته بود‌، استفاده شد. با مشاهدات روزانه مشخص شد که اکثر فعالیت‌های زیستی زنجرک در دمای 35 درجه دچار اختلال شده و تلفات سنگینی به مراحل مختلف زندگی آن وارد گردید، به طوری که حشرات ماده پس از تخم‌ریزی تلف شدند‌. طول دوره‌ی قبل از بلوغ در دمای 25، 30 و 35 درجه به ترتیب 72/0 ± 48/82‌، 55/0 ± 79/75 و 71/0 ± 85/89 روز بود‌. طول دوره‌ی زندگی حشرات ماده در دمای 25 درجه (33/1 ± 21/108) اختلاف معنی‌داری با دو دمای دیگر داشت. تغییرات میانگین تخم‌ریزی روزانه‌ی حشرات ماده‌ی مورد مطالعه‌، در دو دمای 25 و 30 درجه از روند یکسانی برخوردار بود ولی مدت تخم‌ریزی در دمای 35 درجه کاهش یافت و اختلاف معنی‌داری نسبت به دو دمای دیگر داشت. نرخ خالص تولید مثل (R0) در دو دمای 25 و 30 درجه به ترتیب 93/45 و 31/52 بود و مقدار آن در دمای 35 درجه (82/5) به شدت کاهش یافت. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) در دمای 25‌، 30 و 35 درجه به ترتیب 054/0‌، 062/0 و 029/0 تعیین شد که مشخص می‌کند زنجرک در دمای 30 درجه می‌تواند جمعیت خود را با سرعت بیشتری افزایش دهد. مدت زمان لازم برای دو ‌برابر ‌شدن جمعیت (DT) در سه دمای مذکور به ترتیب 2/14، 3/12 و 27/29 روز به دست آمد. این نتایج مشخص می‌کند که دمای 30 درجه، دمای مطلوب برای فعالیت‌های زیستی این زنجرک محسوب می‌شود.