تحلیل همدیدی رخداد حفره‌های کوچک ازن در منطقه ایران مرکزی (اصفهان)

Abstract

این تحقیق با بهره‌گیری از داده‌های روزانه ازن پوشن‌سپهر روی اصفهان که از طریق سنجنده‌های زمینی بروئر و ماهواره TOMS و OMI از سال 2001 تا 2011 اندازه‌گیری شده، جهت شناسایی و مطالعه شدیدترین رخداد کاهش ازن (حفره کوچک ازن) بکار گرفته شد. با بکارگیری آستانه منفی دوبرابر انحراف معیار ماهانه، 25 رخداد حفره‌ کوچک ازن ‌در طول دوره مورد مطالعه نمایان شد که بیشترین تمرکز آنها با شانزده و هفت مورد به ترتیب در پاییز و زمستان اتفاق افتاده است. دامنه ناهنجاری منفی آنها نیز از عمق 24% در زمستان تا 6% در تابستان در نوسان بوده است. این بررسی نشان داد که در مواقع شکل‌گیری حفره‌های کوچک ازن، ارتفاع وردایست (TH) به تراز بالاتر جو هدایت شده و همزمان دما و فشار آن نسبت به میانگین درازمدت کاهش محسوسی می‌یابد. نقشه‌های سطوح زمین‌پتانسیل در ناحیه وردسپهر بالایی و پوشن‌سپهر پایینی (UTLS) مرتبط با دو حادثۀ کاهش شدید ازن روی فلات ایران، پشته عمیقی را روی شمالغربی اروپا که با فرودی در شرق دریای مدیترانه همراهی داشته نشان داده است. علاوه بر الگوی همدیدی مشاهده شده در ناحیه UTLS روی فلات مرکزی ایران که موجب تسهیل در وزش افقی هوای ازن کم از منشأ عرض‌های جنب‌حاره‌ (حادثه 7 ژانویه 2002) و عرض‌های بالا (حادثه 16 اکتبر 2011) شده است، می‌توان به عامل دینامیک دوم که با صعود محلی سطوح هم‌آنتروپی موجب تشدید کاهش ازن پوشن‌سپهر می‌شود همزمان برای شکل‌گیری چنین رخدادهایی مهم قلمداد نمود.