ساختار دوبعدی سرعت امواج برشی در پوسته و گوشتۀ بالایی البرز شرقی

Abstract

کمربند کوهستانی البرز واقع در شمال ایران، به عنوان یک ناحیۀ فعال زمین‌ساختی و لرزه‌خیز شناخته می‌شود که تعیین ساختار سرعت این ناحیه به منظور تفسیر فعالیت‌های زمین‌ساختی حائز اهمیت است. در این پژوهش با استفاده از 12 ایستگاه لرزه‌نگاری در البرز شرقی، براساس روش وارون‌سازی همزمان تابع گیرندۀ موج P و منحنی‌های پاشش امواج ریلی، ساختار یک‌بعدی سرعت موج برشی در محدودۀ هر ایستگاه و نیز ساختار دو بعدی آن در طول دو پروفایل (یکی در راستای روند شرق البرز و دیگری عمود بر این روند) تعیین می‌شود. طبق نتایج به‌دست‌آمده، عمق موهو و مرز لیتوسفر-استنوسفر در این ناحیه به ترتیب 2<strong>±</strong>47 و 6<strong>±</strong>86 کیلومتر است. همچنین طبق ساختارهای دوبعدی سرعت موج برشی، یک لایۀ آنومالی پرسرعت در گسترۀ عمقی 120 تا 180 کیلومتر مطابق با زیرراندگی خزر به زیر البرز مشاهده می‌شود. با توجه به توپوگرافی سطحی البرز شرقی، ضخامت پوسته در این ناحیه جبران‌کنندۀ ارتفاعات کوهستانی در مقیاس پریودبلند است و در عین حال وجود لایۀ آنومالی سرعت بالا در زیر لیتوسفر، توجیه‌کنندۀ توپوگرافی سطحی در مقیاس پریودکوتاه است.