بررسی دگرریختی پوسته در رشته‌کوه‌های قوشا‌داغ با تحلیل داده‌های GPS، تنش زمین‌ساختی و روش‌‌‌ تداخل‌سنجی راداری

Abstract

زلزلة سال 1391 اهر- ورزقان (2/6 ریشتر) و پس‌لرزه‌‌های آن نشانگر تمرکز دگرریختی و تنش در شمال غرب ایران است. برای بررسی این دگرریختی‌ها، نتایج حاصل از داده‌‌های GPS، تنش زمین‌ساختی مسبب دگرریختی، و تحلیل داده‌‌های راداری بررسی شد. تداخل‌سنجی راداری (InSAR) روشی است که در آن اختلاف فاز بین دو یا چند تصویر راداری محاسبه و اختلاف طول مسیر بر اثر اخذ تصویر از دو منظر متفاوت ایجاد می‌شود. به کمک اختلاف فاز می‌‌توان میزان جابه‌جایی سطح زمین را استخراج کرد. در این پژوهش روش تداخل‌سنجی راداری مبتنی بر پراکنش‌گر‌‌های پایدار برای پایش دگرریختی بین لرزه‌‌ای پوستة مرتبط با زمین‌لرزة اهر- ورزقان به‌کار گرفته شده است. در این پژوهش از 20 تصویر حس‌گر Envisat ASAR در بازه زمانی 2003 تا 2010 برای بررسی دگرریختی پوستة زمین در منطقة اهر- ورزقان با استفاده از روش تداخل‌سنجی راداری مبتنی بر پراکنش‌گر‌‌های پایدار استفاده شده است. نرخ دگرریختی زمین برحسب میلی‌متر بر سال، در مسیر حرکت ماهواره و بیشینة نرخ جابه‌جایی افقی 4/7 میلی‌متر بر سال به‌دست آمده است. روش وارون‌سازی تنش‌های زمین‌ساختی، امکان تعیین سمت متوسط تنش‌ها را در گسل جنوب اهر ممکن ساخته است، به‌طوری‌که متوسط تنش‌ها با سمت NW-SE یعنی با روند (˚16/˚117) به‌صورت فشارش (برای بیشینه تنش‌‌ها) به‌دست آمده است. این مسئله‌‌ دلالت بر نزدیک به افق بودن تنش بیشینه دارد و باعث شکل‌گیری و تکامل راندگی‌‌ها در محدودة غرب قوشا‌داغ شده است. نتایج تحلیل تنش، سازوکار کانونی زمین‌لرزه، و سازوکار گسل و نتایج داده‌‌های GPS در منطقه، همگی با تحلیل تداخل‌سنجی راداری سازگارند.