برآورد رفتار بین‌لرزه‌ای گسل‌های فعال بر مبنای مشاهدات ژئودتیکی، بررسی موردی: گسل شمال تهران

Abstract

بررسی گسل‌های فعال به‌منظور شناخت زلزله‌‌ها و بهبود امکان پیش‌بینی آنها موضوع مورد توجه محققان علوم زمین است. امکان اندازه‌گیری‌‌ موقعیت نقاط روی سطح زمین و امکان برآورد تغییرشکل سطحی زمین از مشاهدات ژئودتیکی با دقت زیاد، مرجع مناسبی برای بررسی پدیده‌‌های گوناگون ژئودینامیکی فراهم کرده است. استفاده از اندازه‌گیری‌‌های ژئودتیکی در بازه‌‌های زمانی بین‌لرزه‌ای و پس‌لرزه‌‌ای وسیله‌ای مهم برای برآورد میزان جمع‌‌شدگی تنش در گسل‌ها و خصوصیات پوسته زمین است. از طرفی مشاهدات ژئودتیکی فقط جابه‌جایی سطحی زمین را اندازه‌گیری می‌‌کنند و بنابراین برآورد مستقیمی از خصوصیات فیزیکی منطقه به‌دست نمی‌‌دهند. به‌منظور استخراج مقادیر این پارامترها، با در نظر گرفتن فرضیاتی در مورد رفتار و خصوصیات پوسته زمین در منطقه اطراف گسل، می‌‌توان از میدان جابه‌جایی به‌دست آمده از مشاهدات ژئودتیک به منزلة مسئله‌‌ مقدار مرزی مدل‌های کشسان و کشسان وابسته به زمان بهره جست و با حل معکوس این معادله‌ها به پارامترهای ژئوفیزیکی و زمین‌‌شناسی منطقه دست یافت. در این تحقیق، رفتار بین‌لرزه‌ای گسل شمال تهران با حل معکوس معادله‌های اکادا به روش گداختگی شبیه‌سازی شده در چارچوب بایزین و با به کار گیری میدان جابه‌جایی بین‌لرزه‌ای سطحی زمین به‌دست آمده از مشاهدات ترازیابی دقیق برآورد می‌‌شود. نتایج نشان‌دهنده بالا‌آمدگی فرادیواره و پایین آمدن فرودیواره این گسل است. نرخ لغزش قسمت شرقی گسل 0.2±1.9 و نرخ لغزش قسمت غربی گسل 0.04± 5.7 طی سال‌های 1376-1384 برآورد می‌‌شود.