بررسی آماری توزیع اُزن کلی جوّ در منطقه ایران برای فصل‌های متفاوت، طی سال‌های 2007 و 2008

Abstract

در این تحقیق که به‌منظور بررسی تغییرات منطقه‌ای اُزن کلی صورت گرفته است، از داده‌های اُزن کلی ماهواره‌ای OMIبرای 10 ایستگاه از مراکز استانی منطقه ایران طی سال 2007 استفاده شد. در سال 2007 میانگین مقدار سالانه منطقه‌ای اُزن، 291 واحد دابسون، بیشینه ماهانه منطقه‌ای اُزن کلی در ماه مارس مقدار 2/328 دابسون و کمینه آن در ماه اکتبر، مقدار 267 دابسون برآورد شد. مقایسه فصلی ایستگاه‌های منتخب منطقه نشان داد که در فصل‌های تابستان و پاییز، بیشترین مقدار اُزن کلی مربوط به ایستگاه رشت و کمترین آن مربوط به ایستگاه شیراز است. <br />طی سال 2007 تغییرات میانگین ماهانه منطقه‌ای اُزن کلی بین 5 تا 27 درصد است و بیشترین تغییرات منطقه‌ای در فصل سرد و کمترین آن در فصل گرم رخ داده است. بیشترین تغییرات روز‌به‌روز اُزن کلی معمولاً در ماه‌های سرد فوریه و مارس و کمترین آن در ماه‌های گرم ژوئیه و سپتامبر رخ می‌دهد. محدوده تغییرات میانگین ماهانه تغییرات روز‌به روز اُزن کلی ایستگاه‌های منتخب تقریباً بین 1 تا 8 درصد است و این تغییرات با افزایش عرض جغرافیایی، افزایش پیدا کرده‌اند. <br />برای بررسی توزیع فصلی اُزن کلی منطقه، نقشه‌های هم‌مقدار اُزن کلی رسم شد و الگوهای فصلی برای سال‌های 2007 و 2008 به‌دست آمد. به‌منظور بهتر نشان دادن توزیع اُزن، علاوه بر 10 ایستگاه پیش‌گفته از 38 ایستگاه دیگر نیز استفاده شد. الگوی زمستانی و بهاری اُزن کلی در منطقه ایران نشان داد که هم‌مقدارهای اُزن در این فصل تقریباً به‌صورت مداری است و اُزن کلی با افزایش عرض جغرافیایی افزایش پیدا می‌کند. الگوی تابستانی و پاییزی اُزن کلی منطقه ایران نشان داد که مقادیر اُزن در ارتفاعات زاگرس کاهش و در مناطق ساحلی افزایش پیدا کرده است. کمینه اُزن در ارتفاعات بالای زاگرس تشکیل می‌شود و در بخش‌های شرقی ایران با افزایش طول جغرافیایی، مقدار اُزن افزایش ولی در بخش‌های غربی، کاهش پیدا می‌کند. <br />نتایج بررسی‌ها روشن ساخت که در تمام فصل‌های سال، همبستگی مثبت معنی‌داری بین مقادیر اُزن و عرض جغرافیایی وجود دارد و این همبستگی درفصل‌های زمستان و بهار قوی‌تر از سایر فصل‌ها است. همچنین در فصل‌های تابستان و پاییز، همبستگی منفی معنی‌داری بین مقادیر اُزن و ارتفاع برقرار و این همبستگی در تابستان قوی‌تر از پاییز است.