تاثیر خرخاکی (Hemilepistus shirazi Schuttz) بر نفوذپذیری خاک در شبکههای پخش سیلاب گربایگان فسا

Abstract

<strong>زمینه و هدف: </strong>پخش و گسترش سیلاب در کشتزارها و مراتع، به ویژه آن<strong>‌‌</strong>ها که بر روی آبخوان<strong>‌</strong>های بالفعل و بالقوه قرار دارند راهی ساده و ارزان برای مهار بیابان<strong>‌</strong>ها و تغذیه مصنوعی سفره<strong>‌</strong>های آب<strong>‌</strong>های زیرزمینی به شمار می<strong>‌</strong>رود. حضور سخت پوستی خاک<strong>‌</strong>زی به نام خرخاکی در شبکه<strong>‌</strong>های پخش سیلاب گربایگان فسا در جنوب شرقی استان فارس دگرگونی هایی چشمگیر را در کیفیت و همچنین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک به وجود آورده است. مهم‌ترین اهداف این تحقیق، اندازه<strong>‌</strong>گیری و مقایسه نفوذ پذیری خاک در شبکه<strong>‌</strong>های پخش سیلاب با حضور و بدون حضور خرخاکی می‌باشد<br /> <strong>مواد و روش‌ها:</strong> این مطالعه در ایستگاهآبخوان‌داری کوثر در دشت گربایگان فسا، در 200 کیلومتری جنوب شرقی شیراز انجام شد. یکی از شبکه<strong>‌</strong>های پخش سیلاب گربایگان به نام بیشه<strong>‌</strong>زرد 1 انتخاب گردید. نوار دوم این شبکه را به 11 قسمت مساوی تقسیم، در هر قسمت سه آزمایش نفوذپذیری با کاربرد استوانه<strong>‌</strong>های دوگانه انجام گردید. متوسط هر سه آزمایش را برای 11 قسمت فوق به عنوان نفوذپذیری هر قسمت در نظر گرفته شد. همچنین در مکان‌هایی از این شبکه که فعالیتی از خرخاکی‌ها به چشم نمی‌خورد نیز آزمایش‌های نفوذپذیری به همان میزان انجام گرفت و با یکدیگر مقایسه شد.<br /> <strong>یافته‌ها:</strong> خرخاکی<strong>‌</strong>ها، نفوذپذیری شبکه<strong>‌</strong>ها را به گونه<strong>‌</strong>ای چشمگیر افزایش می<strong>‌</strong>دهند. میانگین نفوذ 2/7 سانتی‌متر بر ساعت است (200 لیتر بر ثانیه در هکتار) که حدودا 5 برابر مناطق شاهد است و یک اختلاف معنی‌داری در سطح یک درصد نشان می‌دهد. نتایج همچنین نشان می<strong>‌</strong>دهد که یک اختلاف معنی<strong>‌</strong>داری بین فعالیت خرخاکی و شاهد در سطح یک درصد وجود دارد.<br /> <strong>بحث و نتیجه‌گیری</strong><strong>:</strong> خرخاکی می<strong>‌</strong>تواند به عنوان یک عامل مفید برای کنترل خاک<strong>‌</strong>های سله بسته از رسوبات در حوضچه<strong>‌</strong>های تغذیه مصنوعی باشد، آنها نفوذپذیری این شبکه<strong>‌</strong>ها پس از 30 سال در حد قابل قبولی حفظ و عمر مفید شبکه‌‌های پخش سیلاب را زیاد می‌کنند.