تحلیل سلسله مراتبی(AHP) توان اراضی جهت مسیریابی مناسب جاده‌جنگلی با توجه به ملاحظات زیست محیطی (مطالعه موردی: سری دلاکخیل)

Abstract

<strong>زمینه</strong><strong>و</strong><strong>هدف</strong><strong>:</strong>شبکه جاد­ه­های جنگلی در طرح­های جنگلداری، به عنوان تأسیسات زیربنایی در مدیریت، حفاظت و احیای جنگل­ها نقش اساسی دارد. تحقیق حاضر جهت بررسی کارایی تکنیک GIS و AHP در تهیه نقشه­ اراضی مناسب جهت مسیر­یابی جاده جنگلی در سری دلاکخیل اداره کل منابع طبیعی شهرستان ساری با مساحتی معادل 1657هکتار صورت گرفت.<br /> <strong>روش</strong><strong>بررسی</strong><strong>:</strong>در این تحقیق جهت یافتن روشی مناسب برای مسیریابی بهینه جاده­های جنگلی و یافتن واریانتی بهینه­ از نظر زیست محیطی از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تکنیک تحلیل سلسله مراتبی استفاده گردید. از اینرو نخست پرسشنامه­ای جهت تعیین و اولویت­بندی عوامل مؤثر در طراحی جاده یعنی شیب، جهت، تیپ خاک، زمین­شناسی، موجودی در هکتار درختان، وضعیت آبراهه، گونه­های حفاظتی و چشم­انداز تنظیم و سپس نقطه نظرات متخصصان طراحی مسیر جاده جنگلی در مورد تعیین اهمیت نسبی عوامل جمع­آوری و با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی در نرم­افزار Expert Choise، به روش مقایسه دو به دو، وزن­دهی شدند. سپس بر اساس وزن مشخصه­ها، نقشه­های عوامل فوق با هم تلفیق شده و نقشه قابلیت عبور اراضی در چهار طبقه با عناوین توان بسیار نامناسب، نامناسب، مناسب و بسیار مناسب تهیه شد. سپس طراحی جاده بر روی نقشه قابلیت عبور اراضی و با استفاده از روش گام­پرگار در نرم­افزار Arc GIS9.3 انجام پذیرفت. در نهایت مشخصات شبکه­ جاده­های طراحی شده با شبکه جادۀ موجود با روش­های باکموند، درصد پوشش و نزدیک ترین مسیر برای انتخاب مناسبترین واریانت مقایسه گردید.<br /> <strong>یافته­ها</strong>: تجزیه و تحلیل عوامل موثر در طراحی جاده بر اساس نظر متخصصین طراحی و ساخت جاده­های جنگلی، نشان داد که معیار شیب با وزن نسبی 254/0 دارای بیشترین امتیاز و چشم­انداز با وزن نسبی 052/0 دارای کمترین امتیاز می­باشند.<br /> <strong>بحث</strong><strong>و</strong><strong>نتیجه</strong><strong>گیری:</strong> نتایج مقایسه شبکه موجود با پنج واریانت جدید از نظر زیست­محیطی نشان داد که واریانت دوم بهترین عملکرد را از نظر عبور از مناطق بسیار مناسب (07/19 درصد) و نامناسب (21/5 درصد) نسبت به جاده موجود با عبور 40/6 درصدی از مناطق بسیار مناسب و 97/35 درصدی از مناطق نامناسب داشت. واریانت دوم با 62/72 درصد پوشش در قیاس با سایر واریانتها و جاده موجود عملکرد مناسب و قابل قبولی از نظر زیست محیطی داشت و در کلیه موارد مورد بررسی به عنوان واریانت بهتر انتخاب گردید. نتایج آزمون مقایسه بین مناسب­ترین واریانت و شبکه جاده موجود با استفاده از آزمون مربع­کای نشان داد که در سطح 95 درصد این دو شبکه دارای تفاوت معنی­داری می­باشند (018/0=p).<br /> <strong> </strong>