تأثیر تغییر کاربری اراضی از جنگل به زراعت و رهاسازی از زراعت بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اکوسیستم جنگل زاگرس (مطالعه موردی: پارک جنگلی چغاسبز، استان ایلام)

Abstract

<strong> زمینه و هدف:</strong> جنگل­زدایی و تغییر کاربری جنگل­ها به اکوسیستم­های ساده یک بحران جهانی است و این مشکل در آسیا در طی قرن بیستم افزایش یافته است. هدف از این مطالعه بررسی اثر تغییر کاربری از جنگل به زراعت و رهاسازی از زراعت بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در اکوسیتم جنگلی زاگرس است. <strong>روش بررسی:</strong> مناطق مشابه از نظر شرایط فیزیوگرافی با حداکثر اختلاف ارتفاع از سطح دریای 150 متر و فاصله کمتر از 3 کیلومتر شامل جنگل بدون سابقه تخریب (شاهد)، رهاسازی بلند مدت از زراعت و زراعت دایر در نظر گرفته شد. <strong>یافته ها:</strong> نتایج آنالیز واریانس یکطرفه نشان داد، کلیه خصوصیات خاک مورد مطالعه برای حالت­های مورد بررسی دارای اختلاف معنی­داری بودند. بیشترین مقدار میزان کربن آلی، ازت، فسفر، و پتاسیم در منطقه شاهد و رهاسازی از زراعت دیده شد. نتایج تحلیل مؤلفه­های اصلی (PCA) نشان داد که مناطق شاهد و رهاسازی بلندمدت از زراعت با جهت مشابهی از محورها همبستگی دارند که این نشان دهنده شباهت خصوصیات ادافیکی این کاربری­ها است. <strong>بحث و نتیجه گیری:</strong> نتایج نشان دادکه تغییر کاربری اراضی در جنگل­های زاگرس بر خصنوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر منفی دارد. با حفاظت بلندمدت پس از تخریب حاصل از تغییر کاربری، خصوصیات خاک اصلاح پیدا می­کند. پایش اثر مدیریت اجرایی مانند مدیریت حفاظتی بر خصوصیات خاک بر اساس فاصله قطعات نمونه با استفاده از تحلیل مؤلفه­های اصلی امکان­پذیر است.