بررسی اثر فعالیت‌های غیر رسمی اقتصادی بر آلودگی هوا (برآورد منحنی زیست محیطی کوزنتس)

Abstract

آنچه در ادبیات متعارف اقتصادی مطرح و در قالب آمار و ارقام منعکس می­گردد ناظر به فعالیت های رسمی اقتصادی است. حال آن­که بخش قابل توجهی از فعالیت های اقتصادی نیز وجود دارند که به­صورت پنهان در جریان می باشند و معمولا در قالب آمار و ارقام منعکس نمی­شوندکه به فعالیت های: غیر رسمی، سایه، پنهان و ... معروف می باشند. این بخش از فعالیت های اقتصادی علل و تبعات خاص خود را دارند که طی دهه­های اخیر در دستور کار مطالعات مختلف قرار گرفته اند. مقاله حاضر به بررسی آن بخش از تبعات فعالیت های غیر رسمی اقتصادی می­پردازد که محیط زیست را متاثر نموده و باعث می­شود محیط زیست نتواند وظایف طبیعی خود را انجام دهد. بدین منظور در قالب یک مطالعه بین کشوری (متشکل از 140 کشور در دو گروه کشورهای با درآمد بالا و کشورهای با درآمد متوسط و پایین و از جمله ایران) با استفاده از روش داده های تلفیقی (پانل) به بررسی اثر فعالیت های حوزه غیر رسمی اقتصاد بر کیفیت زیست محیطی در قالب فرضیه منحنی­زیست محیطی کوزنتس پرداخته شده است. نتایج حکایت از آن دارد که در کنار فعالیت های حوزه رسمی اقتصاد، فعالیت های غیر رسمی نیز به نوبه خود، چه درکشورهای با درآمد بالا و چه درکشورهای با درآمد متوسط و پایین، به تخریب و کاهش کیفیت محیط زیست دامن می­زنند. هرچند که این اثر در مقایسه با اثر فعالیت های رسمی اقتصادی محدود­تر می­باشد. در علت یابی این امر می­توان به فرار از پرداخت مالیات های زیست محیطی، اجتناب از رعایت استانداردهای تولیدی زیست محیطی و ... اشاره نمود. این نتیجه ضرورت توجه به فعالیت های غیر رسمی اقتصادی را در سیاستگذاری های حوزه محیط زیست خاطر نشان می سازد.