بازپژوهی شرط تساویِ محلْ در قصاص عضو

Abstract

از جمله شروطی که برای قصاصِ عضوْ بیان شده‌‌، تساوی در محل است. فقها و حقوق‌‌دانان اتفاق نظر دارند بر این که با‌ بودن عضو در محلْ نمی‌توان عضوی دیگر و حتی مماثل آن را قصاص کرد، اما در صورت مفقود‌بودن عضو در محل، بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد: گروهی به طور مطلق به پرداخت دیه قائل‌اند و گروهی دیگر ـ در صورت وجود عضو مماثل در غیر محل‌‌ ـ قائل به قصاص عضو مماثل در غیر محل هستند و برخی نیز قائل به قصاص‌اند؛ هرچند اعضای مورد قصاص هم‌جنس نباشند. مقالهٔ حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی اقوال مختلف در این موضوع پرداخته و به این نتیجه رسیده است که در صورت مفقودبودن عضو در محل ـ در اعضای مماثل ـ عضو مماثل در غیر محلْ قصاص می‌‌شود‌‌، اما در مورد قصاص غیر هم‌جنس ـ با توجه به این‌که که خلاف اصل مماثلت در قصاص است‌‌ ـ باید به مورد نص اکتفا کرد و آن تنها قصاصِ پا به جای دستْ در صورت نبود دست و قصاص دست به جای پا، در صورت نبود پا است که البته، این قول ترکیبی از قول دوم و سوم است.