سیدیزدى فقیهى عُرف‏نگر یا عُرفى‏گرا؟

Abstract

<em>کسانى مدعى شده‏اند که آیت الله سید محمد کاظم یزدى، فقیهى سکولار بوده است; نگارنده در این نوشتار ضمن تفکیک دو پدیده عرفْنگرى با عرفى‏گرایى، بر آن است که سید یزدى، فقیهى عرفْنگر بوده است نه عرفى‏گرا. عرفْنگرى، مفهومى شناخته شده در فقه اسلامى است; به معناى رجوع به عرف در مواردى که شریعت در آن‏ها ساکت است یا آن‏ها را به عرف احاله داده است. عرفى‏گرایى فرایندى است که طى آن، ضمن سلب نگاه قدسى و رازآلود به دین، تلاش مى‏شود رویکرد حقوقى در موضوعات مختلف، بر اساس دریافت‏هاى عرفى و عقلانیت جمعى، استوار گردد.<br />با نگاهى به آثار سید، به روشنى درمى‏یابیم که او به سان پیشینیانش، به عرف ارج مى‏نهد و آن را محور عمل قرار مى‏دهد; اما هیچ‏گاه براى آن، نقشى تشریع‏ساز و بدیل نصوص، قائل نیست. در حقیقت، سید یزدى همچون دیگر فقیهان امامى، به عرف ابزارى باور دارد، نه عرف مصدرساز یا عرف سندزا.<br />در این پژوهش با رویکرد توصیفى تحلیلى، چهار کتاب اصلى سید یعنى »عروه«، »تکمله عروه«، »حاشیه مکاسب« و »منجّزات مریض« او به عنوان متن‏هاى مورد مطالعه، انتخاب شده‏اند.</em>