بررسی برخی شاخص‌های آنتی‌اکسیدانی، پراکسیداسیون چربی کبد و تغییرات بیوشیمیایی سرم خون ماهی بیاح (Liza persicus) در سواحل شمالی خلیج‌فارس (مطالعۀ موردی: استان بوشهر)

Abstract

ترکیبات زنوبایوتیک قادرند در ماهیان تغییرات فیزیولوژیکی نظیر تغییر در تعادل آنزیم‌های بدن و پراکسیداسیون چربی کبد ایجاد کنند لذا، مطالعۀ حاضر با هدف بررسی برخی نشانگرهای زیستی مرتبط با آلاینده‌ها نظیر سطوح آنزیم‌های ترانس آمیناز خون، گلوتاتیون اس ترانسفراز و گلوتاتیون رداکتاز کبدی، همچنین پراکسیداسیون چربی کبد ماهی بیاح (<em>Liza persicus</em>) در سواحل استان بوشهر به منظور بررسی امکان استفاده از این نشانگرها در پایش آثار آلاینده‌ها به ویژه آلاینده‌های نفتی در سواحل خلیج‌فارس انجام شد. برای این منظور هفت ایستگاه مختلف، به نام‌های بنود (ایستگاه کمتر آلوده به‌منزلۀ ایستگاه کنترل)،‌ هاله (پارک ملی نایبند)، نخل تقی (نزدیکی به مجتمع‌های پتروشیمی و صنایع نفتی)، کنگان (پایین‌دست مجتمع‌های پتروشیمی) و سه ایستگاه در بوشهر (جفره، صلح‌آباد و شغاب به علت نزدیکی به آلاینده‌های شهری و سوخت‌های فسیلی) انتخاب شد. ماهیان <em>Liza persicus</em> با میانگین وزنی 79/11±53/44 گرم و میانگین طولی 51/1±21/16 سانتی‌متر از این ایستگاه‌ها صید شدند. ترکیبات هیدروکربن‌های آروماتیک حلقوی در رسوبات هر ایستگاه به منظور تعیین سطوح آلاینده‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی و طیف‌سنجی جرمی سنجش شدند. نشانگرهای تحت بررسی با استفاده از روش‌های بیوشیمیایی و اسپکتروفتومتری اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که سطوح آنزیم آسپارتات ترانس آمیناز سرم خون و پراکسیداسیون چربی کبد در ایستگاه نخل تقی افزایش معنی‌داری نسبت به ایستگاه بنود دارد، در حالی که در سطوح آنزیم آلانین ترانسفراز خون بین ایستگاه کنترل با سایر ایستگاه‌ها تفاوتی مشاهده نشد. میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون اس ترانسفراز کبدی در ایستگاه کنترل با ایستگاه‌های‌ هاله، نخل تقی صلح‌آباد و شغاب و سطوح آنزیم گلوتاتیون رداکتاز کبدی بین ایستگاه کنترل با ایستگاه جفره تفاوت معنی‌داری داشت. در مطالعۀ حاضر ایستگاه کنترل در مقایسه با ایستگاه‌های آلوده تفاوت معنی‌داری با سطوح آنزیم‌های آسپارتات ترانس آمیناز، گلوتاتیون اس ترانسفراز و پراکسیداسیون چربی داشت که نشان‌دهندۀ امکان استفاده از این نشانگرها به‌منزلۀ نشانگرهای مرتبط با آلاینده‌ها به ویژه آلاینده‌های نفتی، برای بررسی تأثیرات این آلاینده‌‌ها در سواحل خلیج‌فارس است.