ارزیابی کمی و کیفی خشکه‌دارهای سرخدار در جنگل‌های افراتخته استان گلستان

Abstract

مرگ‌ومیر درختان و تبدیل آن به خشکه­دار یکی از مهم­ترین فرآیندها در جنگل­ها است. خشکه‌دار یک مشخصة مهم ساختاری جنگل‌های طبیعی به‌ویژه در فاز تحولی کهن­رست است که دامنة وسیعی از کارکردهای بوم‌شناختی را ایفا می‌کند. این بررسی با هدف ارزیابی کمی و کیفی خشکه‌دارهای سرخدار در ذخیره‌گاه افراتخته علی‌آباد کتول انجام شد. پس از جنگل­گردشی اولیه و انتخاب سه قطعه یک هکتاری، آماربرداری صددرصد خشکه‌دارها و اندازه‌گیری مشخصه‌های کمی و کیفی شامل قطر، ارتفاع، نوع خشکه‌دار و درجه پوسیدگی انجام شد. نتایج نشان داد که مقدار متوسط حجم خشکه‌دارها 46/50 مترمکعب در هکتار است و بیش‌ترین حجم خشکه‌دارها در بین گونه‌های درختی مربوط به گونة سرخدار معادل 40/37 مترمکعب در هکتار و همچنین در دومین درجه پوسیدگی و شکل خشکه‌دار سرپا است. نتایج حاصل از محاسبة نرخ مرگ‌ومیر در طبقات قطری نشان داد که بیش­ترین حجم خشک در طبقات میان قطر و در گونة سرخدار در طبقة 10 و 15 سانتی‌متری (89/33 درصد از حجم کل) و برای دیگر گونه‌ها در طبقات قطری 60، 55 و 80 رخ می‌دهد. با توجه اینکه گونه سرخدار در لیست قرمز گونه‌های تهدید شده قرارداد و بیش­ترین نرخ مرگ‌ومیر در قطرهای کم مشاهده می‌شود، لازم است با شناخت عوامل مؤثر بر مرگ‌ومیر آن شرایط احیا و حفاظت از آن فراهم شود.