حکمرانی خوب، و حکمرانی مطلوب در تمدن نوین اسلامی

Abstract

حکمرانی خوب ایده‌ای است که به‌دنبال ناکارآمدی سازوکارهای پیشین توسعه مطرح شد. درواقع، این ایده به‌دنبال آن است که دولت‌ها و به‌طورکلی ساختار اداری و سیاسی را به‌سمتی هدایت کند که کمترین فساد و آسیب‌های درونی ـ‌که معمولاً باعث تضعیف دستگاه‌های مدیریتی و سیاسی می‌شودـ بروز کند. این ایده با سازوکارهایی همچون پاسخگویی بیشتر در بدنه دولت، قانون‌محوری، عدالت‌جویی، مشارکت‌جویی و کارایی و اثربخشی و...، گرچه دیرزمانی نمی‌گذرد که به‌عنوان یک نگرش جدید مدیریتی مطرح شده است، تا کنون مباحث زیادی را پیرامون خود برانگیخته و اندیشمندان بسیاری را به تحقیق و اظهارنظر دراین‌باره واداشته و به یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مفاهیم در علوم اجتماعی، به‌ویژه مدیریت دولتی، مبدل شده است. در این پژوهش هدف این است که ابتدائاً میزان سازگاری این ایده با شیوه حکمرانی موجود در نظام جمهوری اسلامی و اندیشه ولایت فقیه بررسی شود و سپس کمک‌ها و ارزش‌های تکمیل‌کننده این ایده در انسجام بخشیدن به نظریه ولایت فقیه و تحقق تمدن نوین اسلامی لحاظ گردد. درواقع، پرسش اصلی در این پژوهش این است که نظریه و ایده حکمرانی خوب، چگونه می‌تواند در خدمت تحقق تمدن نوین اسلامی قرار گیرد. در نگاه نخست، به‌نظر می‌رسد مفاهیم و اجزای مندرج در نظریه حکمرانی خوب، تضاد و تعارضی با ارزش‌های نظام جمهوری اسلامی ندارد و می‌توان از آن برای ایجاد نظامی کارآمدتر و سالم‌تر بهره گرفت. در پایان، توان بالقوه قانونی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی در جهت پذیرش و اجرایی کردن ایده حکمرانی خوب، بررسی می‌شود. روش تحقیق این پژوهش، بخشی به‌صورت قیاسی و با استفاده از الگوی حکمرانی خوب، و بخشی نیز به‌صورت استقرایی و با بهره‌گیری از توانایی‌های بالقوه نهفته در نظام جمهوری اسلامی است.