مطالعات آینده بر اساس فلسفه افلاطون، کانت و نیچه؛ پساآینده‌پژوهی و جایگاه آینده‌پژوهی در ساختارهای سازمانی و سیاسی

Abstract

موضوع پژوهش، محورهای سه‌گانه‌ آینده‌پژوهی (ابعاد زمانی، اجزا و ارکان) است. در ابتدا بر مبنای «هرمنوتیک»، به تاریخ فلسفه‌ غرب پرداخته می‌شود که در آن «حقیقت» سه مرحله را طی کرده است؛ حقیقت افلاطونی، کانتی و نیچه­ای. این سه، طیفی با دو کرانه‌ مطلق و یک ناحیه‌ میانی را تشکیل می‌دهند. در سه ناحیه‌ آینده‌ «ذهنی، بِینی و عینی» و سه رویکرد «نظری، نظری-عملی و عملی» ماتریسی 3*3 شکل‌گرفته و چینش پانزده حوزه‌ مطالعات آینده، که همگی به­عنوان زیرمجموعه‌ «آینده‌اندیشی» به شمار می‌آیند، سامان می‌یابند. هدف؛ معرفت‌شناسی حوزه‌های مطالعات آینده است. در ادامه، با تبیین ارتباط آینده‌اندیشی با مدیریت و رهبری، جایگاه آینده‌اندیشی در ساختارهای سازمانی و سیاسی تعیین می‌شود. دو نقش آینده‌اندیشی (حلقه‌ مفقوده‌ مدیریت و رهبری)؛ نقش همگرا ساز و نقش هم راستاساز است. جایگاه آینده‌اندیشی در ساختارهای سازمانی و سیاسی، ماورای مدیریت و قوای سه‌گانه (مجریه، مقننه و قضاییه) و مادون رهبری است. درنهایت با تمایز «آینده‌ آینده‌پژوهی» و «پساآینده­پژوهی»؛ سیر روند برنامه‌ریزی، آینده‌پژوهی و پساآینده­پژوهی طرح می‌شود. برنامه‌ریزی، ماهیتی مدیریتی و سیاسی؛ آینده‌پژوهی، ماهیتی اجتماعی و جامعه‌شناسی و پساآینده­پژوهی، از ماهیتی حاکمیتی و سیاسی برخوردار است. هدف غایی آینده‌پژوهی، آینده‌ آینده‌پژوهی (حلقه‌ واسط مابین آینده‌پژوهی و پساآینده­پژوهی) و پساآینده­پژوهی به ترتیب عبارت است از ساختن جامعه‌ آرمانی، جهانی ساختن آن و ساختن حکومت آرمانی جهانی.