بهینه‌سازی فرآیند استخراج روغن کانولا به کمک امواج فراصوت با روش سطح پاسخ

Abstract

<strong>مقدمه</strong>: دانه کلزا با میزان روغن بالا و ارزش تغذیه­ای و اقتصادی فوق­العاده از جمله مهم­ترین گیاهان روغنی محسوب می‌شود. استخراج با کمک امواج فراصوت به عنوان یک روش غیرمخرب و نوین در فرآیند استخراج این دانه روغنی می‌تواند استفاده شود. <strong>مواد و روش‌ها</strong>: در این پژوهش، بهینه­سازی فرآیند استخراج روغن کانولا با استفاده از روش سطح پاسخ با امواج فراصوت در فرکانس 35 کیلوهرتز و توان 800 وات با دو نوع حلال هگزان و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول 3 به 2 (حجمی/ حجمی) مورد بررسی قرار گرفت. اثرات فاکتورهای دمای استخراج در محدوده­ی 35 تا 55 درجه سانتی­گراد، زمان فرآیند در محدوده­ی 30 تا 90 دقیقه و نسبت حلال به کانولا (حجمی به وزنی) در سطوح 5 ،10 و 15 میلی­لیتر بر گرم با کمک طرح باکس بنکن بررسی گردید. همچنین ترکیب اسید چرب روغن استخراج شده با استفاده از گاز کروماتوگرافی مشخص شد. <strong>یافته‌ها: </strong>با توجه به مقادیر بالای ضرایب همبستگی مدل­های بهینه انتخاب شده برای روش­های استخراج با حلال هگزان (93/0R²=) و حلال ترکیبی هگزان-ایزوپروپانول (97/0R²=) و عدم معناداری آزمونهای عدم برازش(05/0P>) می­توان مدل­های انتخاب شده را پیش­بینی درصد استخراج روغن کانولا مفید ارزیابی کرد. <strong>نتیجه‌گیری:</strong> شرایط بهینه برای فرآیند استخراج توسط حلال هگزان (39/22%) و حلال ترکیبی هگزان- ایزوپروپانول (66/30%) به ترتیب در زمان‌های( 87 و 5/69 دقیقه)، نسبت حلال به دانه کانولا ( 39/6 و 12/9 میلی لیتر بر گرم) و دمای 55 درجه سانتی گراد به دست آمد. همچنین درصد استخراج با امواج فراصوت نسبت به روش سوکسله افزایش یافت و به­ کارگیری امواج فراصوت تأثیر معنی­داری در ترکیب اسیدهای چرب روغن کانولا نداشت (05/0P>). در مجموع میتوان گفت، امواج فراصوت به عنوان یک روش ساده و سریع می‌تواند استخراج روغن کانولا را بدون تاثیر کمی و کیفی بر اسید‌های چرب آن بهبود بخشد.