بررسی اثر اقلیم بر رویش کاج الدار (Pinus eldarica) با استفاده از روش‏های گاه‏شناسی درختی

Abstract

کاج الدار از سوزنی‏‏برگان بومیِ منطقة الدارِ آذربایجان است و به‌سبب تند ‏رشد بودن و مقاومت به شرایط آبی و هوایی خشک در جنگل‏کاری‏ها مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش از دو منطقة شبه‌جزیرة آبشرون، واقع در ساحل غربی دریای خزر در جمهوری آذربایجان، با استفاده از متة رویش‏سنج، از 14 درخت کاج الدار نمونة ‏رویشی تهیه شد. طول گاه‏شناسی کاج الدار در رویشگاه باغ درخت‏شناسی مردکان (BMD) دورة 1932-2010 م (1310-1389 ش) و در رویشگاه باغ گیاه‌شناسی باکو (BBG) دورة 1961-2010 م (1339-1389 ش) ثبت شد. آماره‏های گاه‏شناسی وجود همبستگی معنی‏دار و شباهت رویشی بین درختان کاج الدار در دو رویشگاه را نشان داد. نتیجة بررسی روابط رویش و اقلیم نشان داد که مجموع بارندگی ماه نوامبر (آبان) قبل از فصل رویش و رویش الدار در رویشگاه BMD رابطة مستقیم، و در رویشگاه BBG در ماه آگوست رابطة عکس و معنی‏داری دارد. رابطة عکس و معنی‏دار بین رویش و میانگین دمای هوا در نوامبر (آبان) قبل از فصل رویش برای رویشگاه BMD مشخص شد. رابطة مستقیم با بارندگی نوامبر و عکس با دمای هوای همان ماه ممکن است ناشی از کاهش دما همراه با افزایش بارندگی و افزایش رویش باشد. در حالی‏ که کاهش بارندگی و افزایش دما در ماه آگوست باعث کاهش رویش می‌شود که به افزایش تنش خشکی در ماه‏‏های تابستان در رشد کاج الدار منجر می‏‏شود. نتایج این پژوهش در استفاده از کاج الدار در جنگل‏کاری‏ها و بررسی میزان سازگاری آن در رویشگاه‏های گوناگون مفید است.