ثبت سیستم‌ها و شناسایی عملیات بیشه‌زراعی (مطالعۀ موردی: شهرستان فریدن و چادگان اصفهان)

Abstract

نظر به محدود بودن مطالعات بیشه­زراعی در ایران، برای ایجاد بستری برای مطالعات بیشه­زراعی، شناسایی سیستم­های موجود لازم است. یکی از مناطقی که انواع سیستم­ و فناوری­ بیشه­زراعی در آن توسعه پیدا کرده، شهرستان­های فریدن و چادگان در استان اصفهان است؛ این منطقه به‌سبب سهولت دسترسی و تنوع سیستم­ها برای مطالعه انتخاب شد. هدف از این مطالعه، ایجاد روشی برای جمع­آوری، شناسایی و ثبت اطلاعاتی است که در لابه‌لای فناوری­های مختلف بیشه­زراعی قرار دارد و منظور ارائۀ دانش سنتی بیشه­زراعی و ایجاد زمینه­های پژوهش و پیشبرد این دانش است. برای توصیف و ثبت فناوری­های بیشه­زراعی در منطقه از روشی استفاده شد که حاصل تلفیق مشاهدات میدانی، مصاحبه و ثبت اطلاعات پایه به­علاوۀ روش اولیۀ کارلویتز (1989) و روش متین­خواه و همکاران (1382) است. اطلاعات به­دست‌آمده در چارچوب فرمی برای هر سیستم ثبت شد. معیارهای مورد استفادۀ متین­خواه و همکاران (1382) برای نام­گذاری فناوری­ها، پایۀ اصلی این فرم بوده است. در پایان با توجه به بازدید­های متعدد از منطقۀ تحقیق و مصاحبه­های انجام­گرفته، تعدیل­هایی در آنها صورت گرفت. همچنین چندین معیار متناسب با شرایط منطقه بر معیارهای روش­ قبلی اضافه شد. در این بررسی 17 سیستم مختلف بیشه­زراعی شناسایی و ثبت شد. هر یک از این 17 سیستم با توجه به به­کارگیری 22 معیار آورده‌شده در متن مقاله و زیرشاخه­های آن توصیف شده است. همچنین فهرست اسامی سیستم­ها، منطقۀ مورد بررسی آنها با ذکر مؤلفه­های اصلی درختی، زراعی و علوفه­ای با نام­گذاری‌ای که در طبقه­بندی نیر (1993) دارند، آورده شده است. سپس این سیستم­ها براساس شرایط اقلیمی و اکولوژیکی و وضعیت­های اقتصادی اجتماعی طبقه­بندی شده است.