برآورد موجودی و ارزش اقتصادی ذخیرۀ کربن گونۀ ارس (M. Bieb Juniperus excelsa) در رویشگاه چهارباغ گرگان

Abstract

افزایش گازهای گلخانه‌ای سبب تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی می‌شود و آثار زیانباری بر حیات انسان روی کرۀ زمین دارد. این در حالی است که جنگل‌ها تأثیر مهمی در ذخیره‌سازی کربن دارند. هدف این پژوهش، تعیین مناسب‌ترین معادلات آلومتریک برای برآورد موجودی ذخیرۀ کربن گونۀ ارس است. برای مدل‌سازی پس از بررسی نتایج آماربرداری مشخصه‌های کمی (قطر برابرسینه، ارتفاع کل و سطح تاج پوشش) درختان ارس و مشخص ­شدن دامنۀ تغییرات قطر برابرسینه، در هر طبقۀ قطری دست‌کم سه درخت به‌منظور برداشت نمونه‌های برگ، شاخه، تنه و در مجموع از 35 درخت نمونه برداشت شد. مقدار ذخیرۀ کربن برگ، شاخه، تنه و کل درختان در آزمایشگاه محاسبه شد. معادلات آلومتریک براساس مدل‌های رگرسیونی توانی، نمایی و چندجمله‌ای به‌دست آمد. برای اعتبارسنجی مدل‌ها از معیار ضریب تعیین، انحراف معیار مدل برازش‌یافته، تحلیل رگرسیون و تبعیت توزیع مقادیر باقی‌مانده‌ها از توزیع نرمال استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین متغیرهای مستقل، قطر برابرسینه، سطح تاج و قطر متوسط تاج معادلات با شاخص‌های مدل‌سازی مناسب‌تری تولید کردند. همچنین مدل توانی با (96/0= R²) و چندجمله‌ای با (95/0= R²) از مدل نمایی مناسب‌تر بود. ضریب تبیین به‌دست‌آمده از مدل‌های رگرسیونی نشان داد که این معادلات آلومتریک برای برآورد ذخیرۀ کربن درختان ارس در منطقۀ تحقیق مناسب است. همچنین نتایج نشان داد که در هر هکتار از تودۀ جنگلی ارس 42/4 تن و در کل عرصۀ تحت مطالعه به مساحت3000 هکتار، 13260 تن کربن توسط قسمت روی زمینی گونۀ ارس ذخیره شد. بیشترین مقدار ذخیرۀ کربن مربوط به تنه و کمترین مقدار مربوط به برگ است. ارزش اقتصادی حاصل از ذخیرۀ کربن توسط گونۀ ارس در هر هکتار 25034880 ریال محاسبه شد.