تحلیل آشیان اکولوژیک گونه شمشاد هیرکانی (Buxus hyrcana Pojark) نسبت به برخی متغیرهای محیطی در جنگل های شمال ایران

Abstract

با تعیین عوامل محیطی اثرگذار بر گونه گیاهی در یک رویشگاه ویژه می‌توان حضور گونه موردنظر را پیش‌بینی نموده یا اینکه با حضور آن در یک رویشگاه به‌طور غیرمستقیم به شرایط محیطی پی برد. هدف از پژوهش حاضر تحلیل منحنی پاسخ گونه شمشاد نسبت به برخی متغیرهای محیطی و تعیین مقدار بهینه آن با استفاده از تابع HOF است. به‌روش انتخابی، تعداد 834 رولوه (400 مترمربعی) در رویشگاه‌های بزرگ شمشاد در جنگل‌های هیرکانی شامل جنگل حفاظت‌شده خیبوس در حوزه تالار، جنگل‌های شیرگاه در حوزه تالار، ذخیره‌گاه سی‌سنگان، جنگل‌های فریم، جنگل‌های حوزه غرب هراز، جنگل‌های سری یک بخش ۳ حوزه نکا- ظالم رود، جنگل آموزشی پژوهشی خیرود و تربیت مدرس پیاده شد و در هر قطعه‌نمونه حضوروغیاب گونه شمشاد، عوامل توپوگرافی و خاکی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که منحنی پاسخ گونه شمشاد نسبت به متغیرهای ارتفاع از سطح دریا و درصد رس تک نمایی چوله به راست، برای متغیر درصد شن تک نمایی چوله به چپ، برای متغیر نیتروژن تک نمایی متقارن و برای دیگر متغیرها هم‌نوا افزایشی یا کاهشی می‌باشد. به‌کارگیری معیار انحراف توجیه شده نشان داد که pH، ارتفاع از سطح دریا و رس مهم‌ترین متغیر برای حضور گونه شمشاد می‌باشند. بر اساس مقدار بهینه هریک از متغیرها می‌توان بیان داشت که شمشاد گونه‌ای است آهک‌دوست و رطوبت پسند که در ارتفاعات پایین و شیب‌های تند و خاک‌های سبک با نیتروژن بالا حضور دارد. بر مبنای پژوهش حاضر می‌توان این فرض که گونة شمشاد نسبت به متغیرهای محیطی رفتاری تک نمایی و گوسی دارد را رد کرد.