مقایسه تکنیک‌‌‌های مختلف پهنه‌‌بندی داده‌‌‌های اقلیمی برای تعیین مهم ترین فاکتور‌های مؤثر بر رویش درختان ناحیة مرتفع چهارباغ گرگان

Abstract

دانش اقلیم‏‏شناسیِ درختی با مطالعة ارتباط بین متغیر‏‏های اقلیمی و حلقه‏‏های درخت به بازسازی اقلیم گذشته می‏پردازد که پیش‏نیاز بسیاری از مطالعات کشاورزی و منابع طبیعی است. اصولاً درختان مناطق مرتفع حساسیت بیشتری به تغییرات آب‏و‏هوایی دارند، اما متأسفانه در مناطق مرتفع جنگلی، نظیر منطقۀ چهارباغ گرگان (منطقة مطالعاتی) هیچ‏ ایستگاه هواشناسی‏ای وجود ندارد. برای رفع این مشکل، در این تحقیق روش‏‏‏های مختلف درون‏‏یابی داده‏‏‏های دما و بارندگی در منطقة مورد مطالعه با یکدیگر مقایسه و بهترین روش درون‏‏یابی مشخص شد. سپس، با استفاده از روش برتر، متغیر‏های دما و بارندگی ما‏هانه طی دورة آماری 1982ـ2006 در سایت‏‏‏های نمونه‏‏برداری حلقه‏‏‏های درخت برای دو گونۀ ارس و بلوط محاسبه شد. در‏نهایت، همبستگی بین داده‏‏های سالانۀ عرض حلقه‏‏‏های درختان ارس و با بلوط متغیر‏های دما و بارندگی ما‏هانه، شاخص بارندگی استاندارد (SPI)، و شاخص اکتشاف خشکسالی (RDI)، ارزیابی شدند. نتایج نشان داد در بین روش‏‏های مختلف درون‏یابی، روش گرادیان خطی سه‏بعدی و روش هیبرید خطی و غیر خطی به‏ترتیب بهترین روش‏‏‏های درون‏یابی دما و بارندگی‏اند. تحلیل ضرایب همبستگی نشان داد که مؤثرترین عامل‏های هواشناسی بر رشد درختان بلوط، اثر مثبت شاخص SPI یک‏ماهۀ ماه ژوئن و اثر منفی دمای متوسط ماه مارس فصل رویش است. در‏مورد درختان ارس، بارندگی ماه ژوئیۀ فصل رویش و دمای متوسط ماه سپتامبر قبل از فصل رویش بر رشد درختان اثر منفی دارند.