دو تأویل از یک تمدن: بازخوانی دو اثر عبدالحسین زرین‌کوب؛ دو قرن سکوت و کارنامه اسلام

Abstract

تاریخ­ نگاری اسلامی فراز و نشیب بسیاری داشته و از شرایط و ویژگی­های اجتماعی و تاریخی بسیاری تأثیر پذیرفته است، تا آنجا که می­ توان از مؤلفه ­هایی یاد کرد که به مثابه مجموعه یک گفتمانِ تاریخی، تاریخ نگاری یک دوره را رقم می زند.آثار دکتر عبدالحسین زرین­ کوب درباره تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی، طی نیم قرن گذشته در حوزه دانشگاهی از مقام و مرجعیت شایانی برخوردار بوده است. <em>دو قرن سکوت،</em> محصول دهه سی خورشیدی، اثری که بیش از آثار دیگر وی زبانزد عام و خاص است، روایتی متفاوت با روایت <em>کارنامه اسلام، </em>محصول دهه پنجاه خورشیدی، ارائه می­ دهد. در روایت نخست بر دستاورد تمدن اسلامی در قرون نخست می­تازد و ورود اعرابِ مسلمان را منشأ نگون­بختی ایرانیان می ­نامد و در روایت دیگر به آن می­ بالد و این تلاقی را موجب باروری و شکوفایی دو تمدن می ­داند. مقاله پیش­رو سعی دارد به مقایسه این دو روایت از تمدن اسلامی و واکاوی تناقض پیش ­آمده از منظر هرمنوتیک بپردازد.