تحلیل فضایی آسیب‌پذیری اجتماعی خانوارها دربرابر زلزله (مطالعۀ موردی: منطقۀ 6 شهر تهران)

Abstract

در آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها، فقط عوامل کالبدی و فیزیکی اهمیت ندارد، بلکه عناصر اجتماعی سهم مهمی در میزان آسیب‌پذیری دارند. منطقة 6 شهر تهران به‌دلیل موقعیت مرکزی آن و همچنین وجود کاربری‌های مهمی نظیر وزارتخانه‌ها، سفارتخانه‌ها، مؤسسات آموزش عالی، مراکز درمانی و بیمارستان‌های عمومی، شرکت‌های بزرگ اقتصادی و...، درصورت بروز حوادث بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود. با توجه به اهمیت این موضوع، تحقیق حاضر در پی ارزیابی و تحلیل آسیب‌پذیری اجتماعی در بین خانوارهای محلات منطقة 6 تهران است. روش به‌کاررفته در تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. حجم جامعه شامل تمام خانوارهای منطقة 6 تهران یعنی 29051 خانوار است که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برابر 331 نفر محاسبه شد و با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای، به نسبت جمعیت هر محله، تعداد پرسشنامه مشخص شد. به‌منظور تحلیل داده‌ها برای تعیین نقاط آسیب‌پذیر از تکنیک لکه‌های داغ، برای پهنه‌بندی و تعمیم‌یافته‌های تحقیق به ‌کل منطقه از تکنیک میان‌یابی کریجینگ، برای شاخص‌سازی و بی‌مقیاس‌سازی از تکنیک فازی و برای محاسبة وزن هریک از لایه‌ها از تکنیک دلفی استفاده شد و درنهایت برای شاخص‌سازی معیارها از تکنیک مجموع سادة وزین استفاده ‌شد. نتایج تحقیق نشان داد میزان آسیب‌پذیری در کل منطقه، متوسط رو به پایین (4/0 تا 6/0) است. نقشة پهنه‌بندی آسیب‌پذیری اجتماعی نشان می‌دهد آسیب‌پذیری محلات امیرآباد، قزل‌قلعه و شیراز، کم (02/0 تا 4/0) است و محلات شریعتی، دانشگاه تهران، بهجت‌آباد، قائم‌مقام- سنایی، گاندی و عباس‌آباد، آسیب‌پذیری اجتماعی بالایی (6/0 تا 8/0) دارند.