ارزیابی و پهنه بندی لرزهای شهر تبریز با استفاده از منطق Fuzzy با تلفیق AHP و TOPSIS در محیط ARCGIS

Abstract

امروزه با توجه به روند رو به رشد جمعیت و تراکم جمعیتی در مناطق شهری، به‌ویژه در شهرهای پرجمعیت و مستعد از نظر لرزه‌خیزی، لزوم نگرشی همه‌جانبه و فراگیر به حوادث طبیعی و فجایع ناشی از بروز آن‌ها، بیش از پیش جلوه کرده است. تمرکز بیش از اندازة جمعیت در محدوده‌های خاص شهری، نبود برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه و نبود آمادگی لازم برای مقابله با حوادثی نظیر زلزله، تهدیدی بسیار جدی و مهم برای شهروندان و تداوم حیات شهری به شمار می‌رود. در این پژوهش، شهر تبریز به‌عنوان مطالعة موردی انتخاب شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. هدف این پژوهش، ارزیابی و پهنه‌بندی لرزه‌ای تبریز، با توجه به معیارهای کیفی و ارائة مدل و الگوی مناسب برای ساخت‌وساز در تبریز است، بدین منظور، از 9 معیار فاصله از گسل، تراکم ساختمانی، تراکم جمعیتی، کیفیت سازه‌ها، شبکة ارتباطی، دسترسی به مراکز امدادی و ضروری، دسترسی به فضاهای باز و سبز، اندازة قطعات و فاصله از مراکز خطرزا استفاده شده است. در این پژوهش، ابتدا داده‌های آماری لازم جمع‌آوری شدند، سپس لایه‌های لازم برای پهنه‌بندی لرزه‌ای آماده شد و وزن‌دهی به لایه‌ها، براساس استانداردهای پهنه‌بندی انجام گرفت. تحلیل نهایی با استفاده از تلفیق روش‌های AHP و Fuzzy TOPSIS در محیط GIS (روش پیشنهادی) صورت گرفته است. در نهایت، میزان خطرپذیری کل مناطق شهر تبریز به دست آمده است. نتایج نشان می‌دهد که مناطق شمالی شهر، بیشترین پهنه‌های خطرپذیری و مناطق جنوبی، کمترین میزان آن را دارد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که مدل ارائه‌شده برای پهنه‌بندی خطرپذیری قابل استفاده است.