عوامل خارجی مؤثر بر توسعه‌نیافتگی روابط ایران و گرجستان

Abstract

پس از فروپاشی شوروی، به‌دلایل مختلف و از جمله نبود مرز مشترک میان دو کشور، وزن اندک گرجستان در عرصۀ منطقه‌ای و نیز بی‌علاقگی ج. ا. ایران به ارتباط با این کشور، روابط ایران با گرجستان پیشرفتی نداشت و اولویتی در سیاست خارجی ایران نیافت. در چند سال اخیر، به‌ویژه پس از حملۀ نظامی سنگین روسیه به گرجستان در اوت 2008 و برقراری رژیم لغو روادید میان دو کشور در نوامبر 2010، سطح مناسبات دوجانبۀ تهران-تفلیس ارتقا یافت. همین تحول در توسعۀ روابط میان دو کشور نیز، تا حدودی به عوامل بیرونی و پاسخ گرجستان به کم‌توجهی غرب بود و به فهم ضرورت گسترش روابط تفلیس با تهران ارتباطی نداشت. بر این اساس، بازیگرانی مانند روسیه، آمریکا، ترکیه و همچنین اسراییل، به‌گونه‌ای متفاوت بر روابط دوجانبۀ تهران-تفلیس اثرگذار بوده‌اند. هرچند این کشور جایگاه مهمی در سیاست منطقه‌ای ایران نداشته، اما در آینده اهمیت گسترش روابط ایران با گرجستان از جنبه‌های مختلف و به‌ویژه اقتصادی و ملاحظات جغرافیایی تغییر پیدا می­کند. در این راستا، نویسندگان در این نوشتار با رویکردی توصیفی-تحلیلی، بر آن هستند تا با نشان­دادن محدودیت‌ها و نیز موانع موجود (با تمرکز بر عوامل خارجی)، به تبیین نقش‌آفرینی چهار بازیگر یادشده در روابط دوجانبه بپردازند و در پایان، چشم‌انداز همکاری ایران و گرجستان تجزیه و تحلیل می­شود.