نقش مشارکت جوامع محلی در صنعت گردشگری پایدار (مطالعۀ موردی: سرعین)

Abstract

غفلت از جوامع محلی در فعالیت‌های صنعت گردشگری خلأیی اساسی در برنامه‌ریزی مشارکتی به‌منظور دستیابی به توسعة پایدار گردشگری محسوب می‌شود. الگوی توسعة گردشگری جامعه‌محور می‌کوشد بخشی از این خلأ اساسی را پر کند. تحقیق حاضر با محوریت الگوی توسعة گردشگری جامعه‌محور به‌دنبال تعیین وضعیت مشارکت ساکنان محلی سرعین در زمینة گردشگری پایدار و همچنین معرفی رویکرد مشارکتی به‌عنوان راهبردی برای توسعة پایدار گردشگری در منطقة مورد مطالعه بوده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و برای تبیین و تشریح موضوع مورد نظر از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در این زمینه، مطالعة پیمایشی با استفاده از نرم‌افزار Spss و بهره‌گیری از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد سازوکار صنعت گردشگری در سرعین به‌گونه‌ای است که بیشتر ساکنان بومی در آن نقشی ندارند و مشارکتی عینی در فعالیت‌های گردشگری ندارند. با این‌همه، پتانسیل مشارکتی در آن به‌منظور دستیابی به توسعة پایدار گردشگری به‌ترتیب اولویت از طریق ملاحظات اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست‌محیطی گردشگری قابل حصول است. موارد اخیر به‌ترتیب با ضرایب بتای 611/0، 198/0 و 118/0 و مجموع همبستگی 683/0 و ضریب تعیین 467/0 نقش مؤثری در توسعة پایدار گردشگری سرعین داشته‌اند. بدین‌ترتیب، مشارکت اقتصادی در درجة اول و مشارکت زیست‌محیطی در درجة دوم از طریق تأثیرگذاری بر مشارکت اجتماعی- فرهنگی ساکنان، زمینة توسعة پایدار گردشگری را در سرعین فراهم می‌سازند.