عناصر و مولفه های قلمرو سازی گفتمانی در ژئوپلیتیک انتقادی

Abstract

«قلمروسازی» یکی از مقوله‌های مهم جغرافیای سیاسی است و محور فلسفی و مبنای نظری آن را تشکیل می‌دهد. بحث قلمروسازی گفتمانی و فرایند شکل‌گیری آن، هرچند در جغرافیای سیاسی پیشینه ندارد، اغلب توسط سیاستمداران و سیاست‌سازان برای بهره‌برداری از اهداف سیاسی به‌کار گرفته ‌شده است. آنچه در این نوشتار شایان ‌توجه است، چگونگی فرایند قلمروسازی گفتمانی با بهره‌گیری از مدل تحلیل گفتمانی است. قلمروسازی گفتمانی، فرایندی است که برمبنای آن افراد، گروه‌ها یا کشورهای مسلط برای کنترل و مدیریت فضای جغرافیایی در راستای نظم سیاسی و ژئوپلیتیکی مطلوب خود، گفتمان‌هایی تولید می‌کنند که در آن، از اعمال قدرت صرف (قدرت سخت) برای کنترل فضا فراتر می‌روند؛ به‌طوری‌که کسانی‌که بر آن‌ها اعمال قدرت می‌شود، متوجه چنین فرایندی نمی‌شوند (قدرت نرم). مقالة حاضر با استفاده از عناصر سه‌گانة «فضا»، «قدرت» و «هویت» به تبیین چگونگی فرایند شکل‌گیری قلمروسازی گفتمانی در منطقة جنوب غرب آسیا می‌پردازد تا دریابد چگونه دانش ژئوپلیتیک انتقادی با استفاده از تحلیل گفتمان، درک و ساخته می‌شوند. برای تبیین بهتر مفهوم «قلمروسازی گفتمانی» فرایند شکل‌گیری نقشة سیاسی منطقة جنوب غرب آسیا به‌عنوان نمونه‌ تحلیل می‌شود تا درنهایت، نشان داده شود که انگاره‌های گفتمان غرب چگونه با توجه به نیاز و اهداف نظام سرمایه‌داری، به قلمروسازی منطقة جنوب غرب آسیا اقدام کرده است.