تحلیل و تبیین پایداری توسعه گردشگری در منـاطق روستـایی (مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستـان دماوند)

Abstract

پارادایم توسعة پایدار به­عنوان رویکردی بنیادین برای توسعة فعالیت­های گردشگری از جمله گردشگری­ روستایی، توجه محققان و برنامه­­ریزان این حوزه را به­خود جلب کرده است. توسعة پایداری گردشگری حاصل تلاش در دستیابی به توسعة پایدار در تمام زمینه­هاست. در این حوزه، موضوع شایان توجه، تبیین و تحلیل پایداری توسعة این فعالیت است؛ چراکه از این طریق می­­توان عوامل و شاخص­­های مؤثر در پایداری را شناسایی کرد و در راستای برنامه­­ریزی مناسب، برای تقویت و کاهش این عوامل گام برداشت. برهمین­اساس، در این مقاله به ارزیابی پایداری توسعة­ گردشگری در روستاهای بخش مرکزی شهرستان دماوند استان تهران اقدام شده­ است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات مورد نیاز بر مبنای دو روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) جمع­آوری شد. در روش پرسشنامه­ای­، داده­های مورد نیاز در قالب سه نوع پرسشنامة سرپرست خانوار، مدیران محلی و گردشگران، در سطح شش روستای نمونه گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل داده­­ها، روش­های آماری توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل واریانس یک­طرفه) و روش­های غیر آماری (بارومتر و رادار پایداری) به­کار گرفته شده است. نتایج نشان از آن دارد که توسعة گردشگری روستایی در ناحیة مورد مطالعه در سطح پایداری ضعیف قرار دارد که البته در بین روستاهای نمونه، از لحاظ وضعیت پایداری گردشگری، تفاوت معنادار آماری دیده می­شود. همچنین نتایج بیانگر آن است که بین میزان پایداری گردشگری روستاها با معیارهای فاصله از کلان­شهر تهران، میزان جمعیت و تعداد گردشگران، رابطة مستقیم معنادار آماری وجود دارد.