بافت تاریخی تهران، تبدیل تهدیدها به فرصت‎ها

Abstract

زندگی مطلوب در بافت تاریخی شهرها و حفاظت از آنها، مستلزم برنامه­ریزی، ساماندهی، احیا و بهسازی بافت­های تاریخی و تعادل‎بخشی میان بافت قدیم و جدید است. نخستین گام، شناخت و تحلیل مشکلات موجود در بافت تاریخی است. بافت قدیم تهران، جزئی از خاطره، شناسنامه و هویت تهران است و درمقابل، بافت جدید باید نیازهای کنونی را برطرف کند. این پژوهش می­خواهد با بهره­گیری از روش‎شناسی کیفی، ضمن بررسی میدانی بافت تاریخی تهران و شناخت معضلات آن، به ارائۀ راهبردها و راه‎کارهایی برای جلوگیری از تخریب آن و دست‎یابی به محیطی مطلوب بپردازد، بنابراین دو سؤال اساسی مطرح می­شود: معضلات تأثیرگذار بر بافت تاریخی تهران چیست؟ با چه راه‎کارهایی می­توان آنها را برطرف کرد؟ نتایج پژوهش نشان می­دهد که بیشترین عوامل آسیب­رسان به بافت تاریخی تهران، مشکلات مدیریت شهری، تعدد دستگاه­ها و ضعف عاملان تصمیم­گیر، نبود سرپرست مستقل برای بافت تاریخی، نامناسب‎بودن زیرساخت­های شهری در این ناحیه و بی‎توجهی سازمان میراث فرهنگی در زمینۀ شناخت، ثبت، حفاظت و مرمت آثار تاریخی است. راه‎کارهای مرمت بافت تاریخی تهران و بهسازی و احیای محلات آن، باید براساس برنامه‎های جامع در جهت شناخت دقیق بافت از دید تاریخی، فرهنگی و اجتماعی، حفاظت کامل از آن و در ضمن، متکی بر درآمدزایی باشد. به همین دلیل باید ضمن افزایش نظارت بر بناهای تاریخی با ثبت آنها در آثار ملی، شرایط مناسب را برای حضور فعال بخش خصوصی در مدیریت، برنامه‎ریزی و احیای بافت نیز به‎وجود آورد و زمینۀ رونق اقتصادی و تجاری را با اختصاص‎دادن کاربری مناسب به آنها، مانند احداث کارگاه­ها و فروشگاه­های صنایع دستی و هنرهای سنتی ملی، فراهم کرد. این اقدامات اگر براساس برنامه­ و به‎طور مستمر اجرا شود، ضمن جلوگیری از تخریب بافت، آثار مثبت فرهنگی، اجتماعی، عمرانی و رفاهی فراوانی چون، جذب گردشگر و ایجاد اشتغال مولد نیز در پی خواهد داشت.