بازشناسی استفاده از پتانسیل جنگل‎های گیلان با نگرش توسعه

Abstract

مناطق جنگلی گیلان از رود آستاراچای در مرز ایران و جمهوری آذربایجان تا رود چابکسر در شرق گیلان را شامل می‌شود و در آن تعداد 2041 آبادی وجود دارد که محلّ سکونت دائم یا موقّت 61,110 خانوار و جمعیّتی برابر 368,120 نفر است. جنگل‎های گیلان که هم‎اکنون به‎صورت نوار باریکی مناطق کوهستانی دامنه‎های شمالی البرز را پوشانده است، دارای سطحی برابر 550,000 هکتار برآورد شده که با توجّه به تعداد جمعیّت ساکن در این سطح، تراکم جمعیّت برابر 7/0 نفر در هکتار است. وضعیّت جغرافیایی و پستی و بلندی‌جنگل‎های گیلان و نیز، امکانات دسترسی به مناطق و آب قابل شرب، نقش اساسی در تراکم و پراکنش دام و جنگل‎نشین دارد. در طول دو دهه‎ی 1350 و 1360 با افزایش جمعیّت در مناطق جنگلی و روستایی، روند تخریب و نابودی جنگل‎ها نیز در استان گیلان شدّت یافت. علل تخریب جنگل‎های گیلان را می‎توان در سه عامل: استفاده از جنگل به‎عنوان چراگاه و چرای بی‎رویه، قطع غیرمجاز درختان و بهره‎برداری سنّتی و آتش‎سوزی جنگل‎ها دانست. روش جمع‎آوری اطلاعات در این نوشتار برپایه‎ی مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده‎ی مستقیم از برخی مناطق جنگلی گیلان بوده است و نتایج نشان می‌دهد که با وجود تلاش‌ها و اجرای طرح‌هایی در جهت استفاده‎ی بهینه از منابع طبیعی، افزایش بی‎رویه‎ی برداشت از منابع جنگلی وجود دارد. درنهایت، برای زنده نگه‎داشتن محیط جغرافیایی گیلان و حفظ عناصر طبیعی حیات در آن، اقدامات اساسی به‎صورت پیشنهاد ارائه شده است.