تحلیلی بر ساماندهی و مداخله در بافت فرسوده‎ی شهری (مطالعه‎ی موردی: بافت فرسوده‎ی شهر خرّم‌آباد)

Abstract

فرسودگی واقعیّتی است که تاکنون بیشتر شهرهای باسابقه و تاریخی ایران، تحت تأثیر آن قرار گرفته‌اند. آنچه مسلّم است، در این‎گونه شهرها این مسأله، رشد بافت شهری را مختل کرده و آن را به پیرامون سوق می‌دهد و بنابراین افزون‎بر نابودی بافت‌های درونی و باسابقه‎ی‌ شهری، هزینه‌های هنگفتی را با ایجاد بافت‌های نوظهور بر گرده‎ی شهر تحمیل می‎کند. این مقاله با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، از روش مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و با استفاده از مدل SWOT و فرایند تحلیل سلسله‎مراتبی (AHP) و با بهره‌گیری از نرم‌افزار Expertchoice، تهیّه و تدوین شده است. در این پژوهش به بررسی نقاط قوّت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای بافت فرسوده‎ی شهری در شهر خرّم‌آباد پرداخته‌ایم. یافته‌های حاصل از تحلیل مدل فوق در این پژوهش نشان می‌دهد که دسترسی آسان به نقاط دیگر شهر، وجود مسجد محلّه به‎عنوان مرکز محلّه در بافت فرسوده و تسهیل امکان مداخله در بافت، به‎دلیل وجود درصد بالای ساختمان‌های یک و دو طبقه، به‎ترتیب با وزن‌های 315/0، 274/0 و 163/0 مهم‌ترین نقاط قوّت و در عین حال فرسودگی اغلب مساکن و بافت کالبدی محدوده‎ی مورد مطالعه، غیراستاندارد بودن مصالح به‎کار رفته در اغلب ساختمان‌ها و وجود معابر تنگ و باریک به‎ترتیب با وزن‌های 284/0، 195/0 و 158/0 مهم‌ترین نقاط ضعف بافت فرسوده‎ی شهری خرّم‌آباد هستند. با این وجود دسترسی آسان به خیابان‌های اصلی شهر، نزدیکی به مرکز شهر و سازمان‎ها و اداره‎ها و وجود طرح مصوّب بهسازی واحدهای فرسوده‎ی شهر به‎ترتیب با وزن-های 41/0، 184/0 و 123/0 مهم‌ترین فرصت‌ها و عدم رسیدگی به وضعیّت محدوده‎ی مورد مطالعه و تشدید فرسودگی آن، فقر ساکنان به‎دلیل تورم بالا و درآمد پایین و عدم کشش‎پذیری شبکه‌های داخلی بافت با توجّه به تقاضای زیاد به‎ترتیب با وزن‌های 349/0، 216/0 و 198/0 از جمله مهم‌ترین تهدیدهای محدوده‎ی مطالعاتی به‎شمار می‌آیند. تحلیل‎های نهایی در این پژوهش، به راهبردهای رهگشا برای اصلاح و بهبود بافت فرسوده‎ی شهری در خرّم‌آباد، منجر شده که در متن مقاله به تفصیل آمده است.