تبیین پراکنش و فشردگی فرم شهری در آمل با رویکرد فرم شهری پایدار

Abstract

در پی افزایش جمعیّت شهرنشین و بروز بحران‎های محیط زیست و ناپایداری‎های محیطی در شهرها، یکی از موارد اساسی در راستای نیل به توسعه‎ی شهری پایدار، شناخت الگوی کالبدی شهر و تلاش برای دستیابی به فرم شهری پایدار است. از میان ایده‎های متعدّد، شهر فشرده توانست طرفداران بیشتری را به خود اختصاص دهد. هدف این پژوهش مرور انواع فرم‎های شهری و رابطه‎ی آنها با مفاهیم پایداری است تا بتواند ضرورت توجّه به ‎ایده‎ی شهر فشرده را در گفتمان‎های توسعه‎ی شهری پایدار تبیین کند. همچنین با هدف ساماندهی الگوی توسعه، فرم شهری آمل مورد سنجش قرار گرفته و الگوی گسترش شهر مشخّص شده است. داده‎های مورد نیاز پژوهش از سرشماری‎های عمومی نفوس و مسکن سال‎های (1385– 1345) و گزارش‎های مربوط به واحد صدور پروانه‎های ساختمانی شهرداری آمل کسب شده است. روش اصلی مورد استفاده در این پژوهش، روش تحلیلی ـ توصیفی است. برای سنجش فرم از روش‎ها و مدل‎های کمّی و برای شناخت الگوی رشد کالبدی شهر و تهیّه‎ی نقشه‎ها از روش خود همبستگی فضایی در Arc Gis استفاده شده است. نتایج به‎دست آمده از این پژوهش نشان می‎دهد که شهر آمل با این که در طول 40 سال گذشته از فرم پراکنده‎ای برخوردار بوده است، اما در دهه‎ی اخیر از میزان پراکنش آن کاسته شده و روند تمرکزگرایانه‎ای را در پیش گرفته است، که این امر شکل‎گیری بافت‎های متراکم و فشرده‎ای را در نواحی داخلی شهر موجب شده است.