سنجش و تحلیل عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی در حکومت‌های محلی(مطالعه موردی: شهرستان قزوین)

Abstract

مفهوم حکمروایی محلی کمتر از یک دهه است که در پژوهش‌های مدیریت محلی با الهام از اصول حکمروایی خوب وارد شده است، اما کارکرد آن در بهره‌برداری بهینه از منابع موجود با رویکرد اثربخشی، شفافیت و پاسخگویی حکومت‌های محلی، برابری در ارائه خدمات و جلب مشارکت همه کنشگران عرصه مدیریت محلی باعث شده است تا به سرعت به عنوان مبنای ارزیابی حکومت‌های محلی مورد توجه قرار گیرد. مطالعه حاضر با هدف سنجش و تحلیل حکمروایی روستایی و بررسی عوامل مؤثر بر آن در حکومت‌های محلی شهرستان قزوین به اجرا درآمد. رویکرد تحقیق پیمایشی ـ دلفی است. حجم جامعه آماری شامل کلیه بخشداران شهرستان، مدیران 60 مدیریت محلی (60 دهیار و 60 عضو شورای اسلامی روستایی) و 357 سرپرست خانوار روستاهای ذی‌ربط است، که با استفاده از روش‌ نمونه‌‌گیری طبقه‌بندی انتخاب شدند. در رویکرد دلفی حجم جامعه آماری شامل 28 نفر از صاحبنظران ذی‌ربط است که به صورت تصادفی انتخاب شدند و داده‌های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه گرد‌آوری شد. به‌منظور تحلیل سطح حکمروایی روستایی از روش شاخص‌سازی پارامتری و به‌منظور رتبه‌بندی حکومت‌های محلی مورد مطالعه از تکنیک «شباهت به گزینه ایده‌آل» (TOPSIS) و بالاخره برای بررسی عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی از تحلیل رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که میانگین نمایه حکمروایی روستایی در حکومت‌های محلی (دهیاری‌ها و شوراهای اسلامی) مورد مطالعه 06/51 درصد و در سطح ابعاد چهارگانه «عملکردی» 2/49، «برابری» 7/54، «مشارکتی» 4/52 و «پاسخگویی» 1/50 درصد است. این نمایه در 50 درصد از حکومت‌های محلی در وضعیت نامناسب، در 40 درصد در وضعیت متوسط است، و تنها 10 درصد حکومت‌های محلی دارای حکمروایی روستایی مناسبی هستند. همچنین بررسی نتایج تحلیل رگرسیون حاکی از آن است که متغیرهای «مساحت» و «جمعیت روستا»، «رضایت شغلی»، «سطح تحصیلات» و «سبک مدیریت دهیار»، «ضریب انسجام اجتماعی روستاییان»، «تعامل دهیاری با دهیاری‌های همجوار»، «تجربه دهیار» و «متغیر استقرار و تجهیز دهیاری» به ترتیب مهم‌ترین متغیرهای مؤثر بر حکمروایی روستایی در حکومت‌های محلی مورد مطالعه به‌شمار می‌آیند.