بررسی نقش سیاسی و نظامی پهلوانان درحکومت آل مظفر

Abstract

در اوضاع آﺷﻔﺘﮥ سیاسی‌اجتماعی پس از ﺣﻤﻠﮥ مغول و به‌ویژه پس از زوال ایلخانان (651تا736ق/ 1256تا1335م)، فضا برای ایفای نقش و کنشگری پهلوانان در عرصه‌های مختلف، در برخی مناطق ایران و قلمرو حکومت‌های محلی فراهم شد. در دورﮤ آل‌مظفر، همچون دوران ایلخانان مغول، پهلوانان نقش‌های گوناگونی ایفا کردند. پژوهش حاضر نقش سیاسی و نظامی پهلوانان را در حکومت آل‌مظفر (713تا795ق/1314تا1393م) واکاوی می‌کند. حکومتی که با سنت‌های پهلوانی پیوند نزدیک و نگاه مهربانانه داشتند. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، درصدد بررسی چگونگی ایفای نقش پهلوانان در زمینه‌های سیاسی و نظامی حکومت آل‌مظفر است. برخی از پهلوانان، فرماندهان نظامی قدرتمندی بودند که در رویدادهای داخلی و خارجی حکومت آل‌مظفر ایفای نقش می‌کردند. بعضی از این پهلوانان که مدتی در جایگاه فرمانده نظامی بودند، به حکومت شهرها رسیدند و گاه به چنان اقتداری دست یافتند که مدعی حکومت شدند و رویاروی آل‌مظفر قرار گرفتند. این قبیل نافرمانی‌ها از یک سو ضعف تشکیلاتی مظفریان را نمایان می‌کند و از سوی دیگر، نشان می‌دهد این پهلوانان با تأثیرگرفتن از فضای حاکم بر جامعه در قرن هشتم قمری/چهاردهم میلادی به رفتارهایی همچون تمرد علیه حاکمان، ریاکاری، خیانت و فریب‌کاری روی آوردند. عده‌ای از پهلوانان نیز، در کنار دیگر گروه‌های مهم اجتماعی، برای تأمین امنیت سیاسی و اقتصادی حکومت آل‌مظفر تلاش کردند.