مقایسه تحلیلی سنت شفاهی با تاریخ شفاهی

Abstract

در سال‌های اخیر و به دنبال نگارش تاریخ‌های مبتنی بر داده‌های شفاهی، بسیاری خواسته یا ناخواسته سنت شفاهی و تاریخ شفاهی را با هم یکی انگاشته و در تعریف معنا و تبیین اصطلاح تاریخ شفاهی دچار سهوهایی بنیادی شده‌اند. گردآوری داده‌های تاریخی براساس روایات و اخباری که سینه به سینه نقل شده‌اند پیشینه‌ای به مراتب طولانی‌تر از روش علمیِ تاریخ شفاهی؛ یعنی، گردآوری اطلاعات تاریخی بر مبنای مصاحبة هدفمند، فعال و آگاهانه دارد.<br /> تاریخ شفاهی تفاوت‌هایی بنیادی با سنت شفاهی دارد. سنت شفاهی شیوه و راه انتقال ساز و کارهای فرهنگی و عمومی از نسلی به نسل دیگر است. اگرچه سنن شفاهی در جوامع گوناگون شباهت‌هایی با یکدیگر دارند، عواملی چون گوناگونی نژاد، اختلاف مذاهب و جغرافیای طبیعی و انسانی تفاوت‌هایی اساسی در آنها ایجاد کرده است.<br /> تاریخ شفاهی، که امروزه در گردآوری شواهد، مدارک و تولید اسناد از روش‌های علمی بهره‌ می‌برد، در تحقیقات خود به طور عمده از روش مصاحبه استفاده می‌کند. از این شیوه زمانی به طور گسترده و علمی استفاده گردید که ضبط صوت‌های قابل حمل اختراع شد و ذخیره‌سازی شاهد گفتاری را ممکن نمود. همچنین تداوم و توسعة دموکراسی در دنیای مدرن، عملکرد این شیوه را به تمامی طبقات و اقشار جامعة مدنی گسترش داد. بنابراین، در این مقاله ضمن بازکاوی سنت شفاهی و پیشینة آن در جوامع مختلف و تبیین ویژگی‌ها و کارکردهای اساسی آن، به مقایسة تحلیلی سنت شفاهی با روش علمی تاریخ شفاهی پرداخته می‌شود.